Schippers slaagde waar de ministers voor haar faalden. Hulde. De VVD kraait de loftrompet. En het is ook een prestatie van formaat. Want Schippers trad aan in een periode dat niet alleen de zorguitgaven explodeerden, maar er ook nog eens jaarlijkse overschrijdingen waren. De methode om via het afsluiten van akkoorden commitment van partijen in de zorg te krijgen, is een methode die werkt. Dat erkent ook een gerespecteerd instituut als de Algemene Rekenkamer.

Zorginhoudelijke nog geen resultaat
Een volgend kabinet kan hetzelfde kunstje echter niet nogmaals doen. Want het succes van de zorgakkoorden had een schaduwzijde. Van de zorginhoudelijke afspraken is vrijwel niets terechtgekomen, heeft de Rekenkamer vastgesteld. Financieel gezien dan. De substitutie van dure ziekenhuiszorg naar de eerstelijnszorg leverde weliswaar 60 miljoen euro op, maar kostte ook 60 miljoen aan investeringen. Zuiniger voorschrijven medicijnen? Nauwelijks financieel effect. Zinnige en zuinige zorg bevorderen? Vrijwel geen meetbare resultaten. Om over de agenda voor meer transparantie en het leren van praktijkvariatie maar te zwijgen.

Dat was ook niet de bedoeling
De minister zegt dat er wel sprake is van een cultuuromslag. Maar dat is mij te makkelijk. Insiders weten dat de minister aan de onderhandelingstafel beloofd heeft om de partijen in de zorg niet te houden aan de zorginhoudelijke doelen. De financiële targets waren keihard. Daar hielden verzekeraars, ziekenhuizen en medisch specialisten zich dus aan. Maar de zorginhoudelijke doelen waren softe targets. De minister zou het de partijen in de zorg daar niet moeilijk mee maken. En ze heeft woord gehouden.

Praatje voor de Bühne
Eigenlijk waren die zorginhoudelijke doelen windowdressing. Alleen inzetten op geld, daar kun je niet mee aan komen. Maar in de praktijk waren het vooral mooie woorden. Een verhaal om de bezuinigingen voor de Bühne te verkopen. Het is nooit de bedoeling geweest dat die zorginhoudelijke doelen echt zouden worden uitgevoerd. Vraag het maar eens aan bestuurders van ziekenhuizen of verzekeraars of hun brancheorganisaties hen hebben ondersteund bij de uitvoering van de zorginhoudelijke doelen. Hebben ze met volle overtuiging gestuurd op het terugdringen van praktijkvariatie en het bevorderen van transparantie van kwaliteit? Er is al die jaren een hypocriet theater opgevoerd.

Bestuurders willen niet
Bestuurders van ziekenhuizen willen namelijk helemaal geen substitutie naar de eerstelijnszorg. Dat betekent omzet kwijtraken en ruzie maken met de medisch specialisten. Met alle gevolgen van dien. Het leven van een ziekenhuisbestuurder is al lastig genoeg. Bestuurders van zorgverzekeraars willen helemaal geen transparantie van kwaliteit van zorg. Straks blijkt dat in hun regio de zorgkosten hoog zijn, terwijl de bewoners relatief gezond zijn. Dan heb je toch wat uit te leggen. Erger nog, stel dat verzekerden in beweging komen. De angst regeert.

Wachtlijsten en dalende kwaliteit
De Algemene Rekenkamer adviseert bij een volgend zorgakkoord om ook voor de zorginhoudelijke targets harde financiële afspraken te maken. Alleen inzetten op bezuinigingen zal nare gevolgen hebben. Dan komen er wachtlijsten en zal de kwaliteit teruglopen. Ik denk dat de Rekenkamer te voorzichtig is. Die wachtlijsten zijn al aan het ontstaan en in sommige regio’s blijft de kwaliteit al achter. Er zijn onderzoeken die dit aantonen, maar die worden niet openbaar gemaakt. De zorg bestaat namelijk uit private partijen en die zijn daar juridisch tegen beschermd. Zo hebben we dat dicht geregeld in Nederland. Met het gebrek aan transparantie en ambitie laten we een enorm potentieel om de kwaliteit te verbeteren liggen. Patiënten zijn er de dupe van.

Leren van verschillen
Totdat we met een klein beetje moed uit onze cocon van zelfgenoegzaamheid breken. Een blik over de grenzen leert dat de angst voor meer transparantie en minder onnodige behandelingen ongegrond is. In enkele Europese landen doen ze het gewoon, leren van verschillen in uitkomsten. De weg naar openheid en transparantie is de enige juiste weg. Omdat dat goed is patiënten. En daar doen we het voor in de zorg. Toch?

Verspilling in de zorg
Door verspilling uit de zorg te halen, is veel geld te besparen én verbetert de kwaliteit.
>> Bekijk het dossier