Gereguleerde marktwerking leidt tot verandering in vraag en aanbod: tussen aanbieders, zorgverzekeraars en patiënten. De overtuiging om de aanbodgereguleerde markt te kunnen veranderen naar een vraaggereguleerde markt leidt tot reacties bij zorgverzekeraars en zorgaanbieders. Zij fuseren tot grote conglomeraties van schadelastverzekeraars, ziekenhuizen en/of AWBZ-instellingen. Sinds 2015 doen ook de medisch specialisten mee met hun medisch specialistische bedrijven (MSB) en supermaatschappen. Schaalvergroting is het adagium. Maar tot hoe ver moeten we gaan en voor wie? De patiënten en de medewerkers snappen het allang niet meer en je moet al aardig ingevoerd zijn om het überhaupt te kunnen doorgronden. De kwaliteit verbetert er waarschijnlijk niet door, de afstemming wordt moeilijker en de kosten zullen waarschijnlijk stijgen om de megalomane bureaucratie te kunnen betalen.
Sturing
Zorgverzekeraars zijn private partijen met een publiek karakter die zorg inkopen voor hun verzekerden. In feite mandateren de patiënten zorgverzekeraars om voor hen goede zorg in te kopen. Voor de patiënt spelen de kosten voor de zorg hierin geen rol. Op basis van het soort polis (natura of restitutie) en de polisvoorwaarden stuurt de zorgverzekeraar steeds meer op het verkrijgen van onder andere generieke medicatie, de keuze voor een ziekenhuis of specialist en scherpe zorginkoop. Doelmatigheid, standaardisatie en interne processturing staan hierbij voorop.
De patiënt met zijn individuele ziektebeeld en persoonlijke wensen zijn een onderdeel geworden van de inkoopsystematiek van vier grote schadelastverzekeraars, die moeten sturen op de zorguitgaven van BV Nederland.
Inkoop op kwaliteit
Langzaam begint in het systeem inkoop op kwaliteit door te dringen. Het komt echter nauwelijks op gang vanwege de intransparantie van het systeem en de beperkte prikkels voor zorgverzekeraars om op kwaliteit in te kopen. Het is een complex en moeilijk systeem dat investeren op kwalitatieve inkoop bij ziekenhuizen en overige zorgaanbieders ontkracht door het risicovereveningssysteem en de korte polisduur van één jaar. Investeert een zorgverzekeraar in kwaliteit of innovatie dan heeft dit inkoopbeleid een publiek karakter. Dat wil zeggen dat artsen en ziekenhuizen de vernieuwingen of kwaliteitsverbeteringen ook zullen toepassen voor polishouders van andere zorgverzekeraars. Het beoogde voordeel voor zijn polishouders wordt een concurrentieel nadeel ten opzichte van de overige zorgverzekeraars.
Wensen van patiënten
De megalomane grootte van de zorgverzekeraar vertaalt zich naar de systeemfunctie waarbij polissen en voorwaarden de inkoopstructuren domineren en waarbij procesmatige afhandeling van schadelast staat tegenover de individuele wensen van patiënten. Die zijn bij het afsluiten van hun polis ervan uitgegaan een verzekering te hebben voor optimaal verkrijgbare zorg, op maat. Nu blijkt deze zorg niet meer standaard verkrijgbaar te zijn, krijgen zij op basis van de polisvoorwaarden als eerste generieke behandelstrategieën aangeboden en is kwaliteit een kleine individuele wens wat het aflegt tegen het grote afhandelen.
Bas van der Mierden,
directeur van Prometheus Healthcare BV en verbonden aan Nyenrode Business Universiteit.
Collegereeks Management in de Zorg
Bas van der Mierden verzorgt een van de zes colleges van de reeks Management in de Zorg, die start op 9 maart aan de Nyenrode Business Universiteit in Breukelen.
Bekijk het programma op www.zorgvisie.nl/academy
Studenten verzetten zich momenteel tegen het ‘rendementsdenken’ in het onderwijs. Het wordt tijd dat ook wij ons in de zorg gaan verzetten tegen dit denken, waarvan het systeem dat de heer Van der Mierden beschrijft het gevolg is. Door het vertrouwen in de relatie tussen de zorgverlener en de zorgvrager te herstellen, zal de kwaliteit en de betaalbaarheid van onze zorg weer verbeteren.
Het is duidelijk dat Rob nog niet begrijpt dat een steeds complexer en ondoorgrondelijker systeem dat gebaseerd is op wantrouwen, nooit het rendement gaat opleveren dat door de bedenkers gewenst is. Ook niet als Bas zich er nog meer in gaat verdiepen.
Bas van de Mierden stelt dat men aardig ingevoerd moet zijn om het zorgstelsel te doorgronden. Direct daarna bevestigt hij onbedoeld zijn stelling door te stellen dat de risicoverevening kwalitatieve inkoop ontkracht. Dat is niet waar want het gaat om een vergoeding vooraf, niet achteraf, waardoor de verzekeraars de voordelen van goede inkoop mogen houden. Ook stelt hij dat de polisduur van 1 jaar goede zorginkoop in de weg zit. Dat is ook onzin, want de dure verzekerden blijven in grote getalen bij hun verzekeraar. Vervolgens bedrijft Bas nog wat negatieve demagogie door te stellen dat individuele behandelingen niet meer mogelijk zijn. Dat is geheel niet waar. Wel proberen zorgverzekeraars de zorg steeds meer passend te maken en te laten aansluiten bij richtlijnen. Dat is in vele gevallen zinnige zorg, dat is soms hinderlijk voor een patiënt een vaak vervelend voor een zorgaanbieder. En juist uit die hoek komt de kritiek. Een beetje meer verdieping zou Bas niet misstaan.