Voor de zittende bestuurder(s) is de beslissing over de nieuwe collega cruciaal. Niet in de laatste plaats met het oog op het eigen werkplezier. Ook voor ondernemingsraad, cliëntenraad en professionals is de benoeming belangrijk en dat geldt eigenlijk voor iedereen in de organisatie.

Het heft in handen
Voor een raad van toezicht is werving en selectie een van de weinige zaken waarin hij het heft in handen heeft. Normaliter treedt een raad van toezicht op als adviseur of controleur, nu is hij opeens initiator, regisseur en beslisser. Omdat het voor toezichthouders geen alledaagse bezigheid is, leunen zij vaak sterk op searchbureaus, zo blijkt uit het onlangs verschenen onderzoek van Maartje Derks en Kor Grit. In het boek Een zorgbestuurder benoemen, een gewaagde beslissing geven zij een zeldzaam inkijkje in de specificiteit en complexiteit van dergelijke besluitvormingsprocessen.

Schril contrast
Wat mij – als toezichthouder die zelf ook eens met dit bijltje heeft mogen hakken – vooral intrigeerde, was het schrille contrast tussen de zorgvuldigheid waarmee een profiel tot stand komt en datgene wat bij de keuze de doorslag geeft. De opstelling van een profiel gebeurt vaak na uitgebreid vooronderzoek door een searchbureau en adviezen van OR, CR, MT en andere inspraakorganen. Het wordt echter na de eerste selectieronde (de selectie van de cv’s) al terzijde geschoven. Vanaf het moment dat er direct contact is tussen kandidaten en selectiecommissie gaan er andere krachten werken. Alles draait dan om de magische ‘klik’.

Betoverd door uitstraling
De klik compenseert veel, zo blijkt. Terwijl men voor ‘jong’ ging, kiest men voor ‘oud’. Terwijl men voor inhoud ging, wordt men betoverd door uitstraling. Dit fenomeen betekent overigens niet per se dat er verkeerde keuzes worden gemaakt. Dat kan op basis van dit onderzoek niet geconcludeerd worden. Wat mij in de uitkomsten van het onderzoek ook fascineert, is dat alle betrokkenen de ‘klik’ als een heel legitiem aspect van het selectieproces lijken te ervaren. Terwijl er naar mijn idee alle reden is om die klik met enige argwaan tegemoet te treden. Volgens professor Marise Born, gespecialiseerd in selectiepsychologie, hebben mensen vaker een goed gevoel bij kandidaten met dezelfde ideeën en voorkeuren als zijzelf en het maakt niet uit of dat werk gerelateerd is of niet. Het kan bij wijze van spreken ook om de smaak van kleding gaan. Zonder dat we het doorhebben, ‘vallen’ we vaak voor mensen die op ons lijken. Mede daarom is het geen sinecure echte diversiteit aan te brengen in de top. En mede daarom zouden we wat mij betreft wel wat kritischer mogen zijn op die beroemde klik.

Overeenkomst in visie
Het lijkt mij op zijn minst zinnig te onderzoeken of de keuze voor de nieuwe man of vrouw op inhoud gebaseerd is: op overeenkomst in visie, waarden en overtuiging of op niet-werk gerelateerde onderwerpen. Er zijn te veel voorbeelden waar – ondanks het oprechte streven – een bestuurder met een andere achtergrond en leiderschapsstijl dan de voorganger niet werd gevonden. Zo luidde althans de officiële uitleg.

Op 18 maart 2016 organiseert het Erasmus Centrum voor Zorgbestuur studiemiddag over opvolgingsvraagstukken.
Lees meer>>