Nederlanders hebben vertrouwen in de zorg en tijdens het laatste WK weer in ons voetbal.

Een zwakke plek in veel westerse zorgsystemen is de samenwerking tussen professionals onderling en tussen professional en patiënt. Zo zijn veel veiligheidsproblemen terug te voeren op gebrekkige communicatie en slordige overdrachten tussen professionals.

Het lukte ons in de zomer van 2014 behoorlijk om ‘de bal’ in de ploeg te houden, maar in de zorg is ’tikkie takkie’ steevast een probleem.

Ernstig gefragmenteerd

De curatief somatische gezondheidszorg is door verregaande specialisatie ernstig gefragmenteerd en de financiële prikkels faciliteren de eilandjescultuur. Veelgehoord probleem is dat professionals (specialisten en huisartsen) moeite hebben met een tijdige en adequate overdracht van patiënten tussen de verschillende zorgonderdelen. Ik hoorde laatst dat de ontslagbrief van medisch specialist aan de huisarts nog steeds een bron van ellende is: ‘de helft komt (te) laat of niet en de andere helft is niet goed te lezen’.

Het ontslag uit het ziekenhuis kent ook allerlei risico’s, zo bleek onlangs uit de Europese studie HandOver door IQ healthcare. Vaak verlaten ontslagen patiënten het ziekenhuis onvoorbereid, met onduidelijke medicatievoorschriften en onvoldoende in staat om adequaat te handelen mochten er na thuiskomst complicaties ontstaan. Verder is het medisch dossier van de patiënt vaak niet op orde. Een kennis maakte onlangs een ernstige complicatie mee na een keizersnedeoperatie. De complicatie (vastgegroeide placenta) had voorkomen kunnen worden of was beter beheersbaar geweest als de vorige zwangerschap netjes was opgetekend (en dan ook opgezocht) in haar medisch dossier.

Zwakke plek in het systeem

Communicatie en samenwerking tussen professionals en patiënten is ook een zwakke plek in het systeem. We betalen niet voor een goed gesprek, waardoor de spreekkamer nog te weinig een bespreekkamer is. Patiënten geven nog te vaak aan dat ze niet volledig betrokken zijn bij belangrijke keuzen rond diagnostiek en behandeling. Dartmouth onderzoeker Albert Mulley wijst in dit verband op de Silent misdiagnosis (BMJ, 2012, Nov 8;345:e6572. doi: 10.1136/bmj.e6572). In de huidige praktijk kiest de arts – met de beste bedoelingen – nog te vaak voor het vinden van de diagnose, zonder de brede context en de preferenties van de patiënt over de klacht mee te nemen. IHI-er Maureen Bisognano duidt dit aan als ‘What is the matter-medicine’ versus ‘What matters to you-medicine’. Dit is zonder meer een risicovolle praktijk, want dokters lopen een enorme kans op een misdiagnosis. Het besluit een behandeling in te zetten (bijvoorbeeld een knievervangende operatie) kan niet een aan de dokter gedelegeerde beslissing zijn. Gezamenlijke besluitvorming, waarbij een goed geïnformeerde patiënt alle plussen en minnen onder ogen krijgt en deze afweegt tegen alternatieven, is cruciaal.

Krachtige voorspellers

De mate van samenwerking tussen professionals onderling en tussen professionals en patiënten zijn krachtige voorspellers voor goede zorg. Over de patiënt als teamlid organiseert IQ healthcare op 10 oktober het congres Nothing about me without me, waar is de patiënt in de zorg?. Onder andere Albert Mulley uit Dartmouth spreekt hier, maar ook Ivan Wolfers, arts en patiënt. Patiënten nemen deel aan het programma, als spreker of discussiant.

Om in voetbaltermen te eindigen: soms is het (alsnog) inbrengen van de patiënt ‘de beste wissel’ in het zorgteam. Als we de patiënt beter positioneren in het zorgteam komt de eerste plaats in de internationale ranking echt in zicht.

Gert Westert, hoogleraar Kwaliteit van Zorg en hoofd IQ healthcare, Radboudumc, Nijmegen