In de media-aandacht rondom het rapport ‘Oud en zelfstandig in 2030’ van commissie Wouter Bos domineerde de noodzaak tot het bouwen van nieuwe woonvormen voor ouderen. Maar is dat niet vooral meer doen van wat we al deden?

Voor de enorme piek aan ouderen die er nu aan komt, hebben we nooit op tijd voldoende nieuwe woonvormen gerealiseerd. Bovendien neemt de piek na 2040 weer af. Daarnaast is er ook een tekort aan arbeidspotentieel. Kortom: bouwen als oplossing? Ik zet er een groot vraagteken bij. Samenwerken is belangrijk. En vooral innoveren en digitaliseren. Niet omdat het anders kan, maar omdat het echt anders moet.

We zullen fundamenteel anders moeten gaan denken over wat we doen, wie wat doet, en hoe we dat doen. Innovatie dus. Of het nu gaat om data gebruik, de vraag hoe we de zorgbehoefte kunnen beïnvloeden, of de inzet van zorgtechnologie. Daarbij moeten we naar mijn mening ook durven loslaten dat alles wat we doen aan vernieuwing moet leiden tot nog betere zorg. Goed is goed genoeg. Laten we dat goede vooral gaan borgen.

Op naar digitaal, het nieuwe normaal

Digitalisering is daarbij niet dé oplossing, maar wel een belangrijke. De overheid, zorgaanbieders, medewerkers en cliënten zelf zullen meer moeten doen om ‘digitaal het nieuwe normaal’ te laten worden in de zorg voor ouderen. Daartoe moeten we wel een aantal knelpunten uit de weg ruimen. Nu is de digitaliseringsaanpak over teveel programma’s versnipperd en een ondergeschoven kindje, de financiering is onvoldoende en samenwerking in de keten zou op dit vlak steviger kunnen worden gestimuleerd. Maar ook “gewoon” geïnitieerd. Want iedereen kan en is ook zelf aan zet!

Digitaal thuis

Digitalisering begint in de thuissituatie. De inzet van domotica thuis is voor velen nog een ver van mijn bed show. En als het al op de agenda komt, moet iedereen  daarin zijn eigen weg vinden. Het aanbod wordt – gelukkig – steeds groter, en ook betaalbaarder. Maar het aanbod is ook ondoorzichtig. Hoe bepaal je wat voor jou het beste is in jouw situatie? Hier ligt een schone taak: voorlichting geven over en ondersteuning bij de inzet van domotica in de thuissituatie, bij een zorgvraag of gebrek, maar ook preventief.

Technologische mogelijkheden

In de thuiszorg kan nog veel meer gebruik worden gemaakt van technologische mogelijkheden. Denk aan beeldbellen, sensoren en slimme medicijndispensers. Hier speelt echter, net als bij gemeenten, het financieringsprobleem. Er is bovendien door concurrentie een gebrek aan samenwerking tussen aanbieders. Hierdoor wordt de snelle opgang van zorgtechnologie in de thuissituatie belemmerd.

Ook vinden veel organisaties het wiel zelf en opnieuw uit. Wat een verspilling van zorggeld! Het is zeker zo dat bij investeringen in technologie de kost voor de baat uitgaat. Maar als we dat niet slim doen, lees ‘samen’, geldt dat niet voor iedereen.

Door veel steviger in te zetten op digitaal werken, kan de toenemende zorgvraag in de thuissituatie beter worden opgevangen. Met alle positieve aspecten van dien. Het voorkomen van uitval van medewerkers. Het behoud van de kwaliteit van zorg. Maar ook het effect op de zorg in de fase erna; men hoeft minder gauw naar een intramurale voorziening als de kwaliteit van zorg thuis langer geboden kan blijven worden.

Digitaal in het verpleeghuis

Als het thuis echt niet meer gaat en iemand verhuist naar het verpleeghuis, dan zou ook daar ‘digitaal het nieuwe normaal’ het credo moeten zijn. We moeten ook intramuraal zwaarder inzetten op een andere manier van werken. Daartoe moeten we op een andere manier kijken en denken, misschien wel met ‘digitaal, tenzij…’ als uitgangspunt. Zodat hetgeen echt door mensen gedaan moet worden, door hen ook gedaan kan blijven worden.

Samen aan de slag

Organisaties kunnen op dit vlak meer met elkaar samenwerken, van elkaar leren en zo doelmatig investeren. Ook hier geldt dat het wiel opnieuw uitvinden verspilling is, dat kunnen we ons niet veroorloven. Gezamenlijk optrekken om nieuwe technologieën te testen en in te voeren is van groot belang. Ergens proberen, met elkaar ervaringen delen, verbeteringen doorvoeren en breder invoeren.

Hiervoor zijn er voor de V&V-sector gelukkig ontwikkelgelden beschikbaar waar ook dankbaar gebruik van wordt gemaakt. Zo is in West-Brabant het programma ‘Anders Werken in de Zorg’ ontstaan, een programma waarop we in Friesland gaan voortborduren. Samen aan de slag, slim gebruik makend van de kennis, kunde en ervaringen die zijn opgedaan door onze West-Brabantse collega’s. Maar ook weer delen van onze ervaringen én ideeën.

Structurele middelen voor innovatie

De ontwikkelgelden die we daarvoor gebruiken zijn echter tijdelijk en ze zijn alleen voor de verpleeghuissector. Structurele middelen voor innovatie en digitale transformatie in de hele keten en een actieprogramma dat daadwerkelijk samenwerking en opschaling op dit vlak ondersteunt, zou een wenselijke ontwikkeling zijn. Dit zou meer en sneller effect sorteren, dan het optuigen van een breed programma of acties formuleren aan de hand van de 35 aanbevelingen van de commissie Wouter Bos. En ook hier geldt; de kost gaat voor de baat uit!

Saskia van Opijnen,
Bestuurder Noorderbreedte