Ook in de ggz heeft corona een enorme impact. Er gebeurt veel en mensen maken zich zorgen of stellen vragen. In ziekenhuizen ontstaan psychosociale teams om verpleegkundigen en artsen van corona-afdelingen te ondersteunen en familieleden bij te staan. Op gesloten afdelingen wordt gediscussieerd over de veiligheid van personeel als verwarde patiënten zich niet aan de regels kunnen houden en geen mondkapje willen dragen terwijl ze mogelijk wel besmet zijn. Mogen we nu sneller iemand isoleren? Of telt de Wet verplichte ggz hier niet voor? De personele bezetting is krap en fluctueert van dag tot dag omdat verpleegkundigen op corona-afdelingen nodig zijn of met klachten thuis zitten. Mensen die onder begeleiding wonen, merken dat die begeleiding er niet meer is op de manier die ze gewend zijn; hoe moet dat verder? Het aantal aanmeldingen in de psychiatrie is enorm gedaald; waar is al die hoog-complexe zorg gebleven? Ontregelen mensen minder snel omdat zij minder blootgesteld worden aan de stressvolle samenleving? Of is het stilte voor de storm? Polibezoekjes worden massaal afgezegd door patiënten en hulpverleners en omgezet in digitale contacten. Mensen raken geïsoleerd en hebben soms niemand meer om op terug te vallen of blijken opeens zelfredzamer dan ze ooit dachten.

Impact

We weten nog niet precies wat de impact van corona zal zijn op de ggz, maar het is wel duidelijk dat deze groot zal zijn. Veel mensen zetten zich met hart en ziel in om in de nieuwe situatie goede zorg te bieden aan de mensen die het nodig hebben. En dat is lastig omdat veel mensen vooral bezig zijn met oplossingen voor de acute crisis van dit moment en omdat veel vragen nog niet beantwoord zijn. Als je huis in brand staat kun je pas evalueren als de ergste brand geblust is en moet je de brandweermannen niet lastigvallen met discussies, meningen en jouw visie op de strategie van het blussen. Maar dat valt niet mee, omdat iedereen zich zorgen maakt en graag wil helpen. Heel veel meningen worden gedeeld op (sociale) media. Dat is vaak goed, maar niet altijd. Soms zijn ze ongenuanceerd, belerend en angst opwekkend. De hele dag door word je overspoeld met informatie en is het knap ingewikkeld alles in een passende context te plaatsen. Cijfers vliegen je om de oren, en internationale benchmarks komen op gang van landen die de zorg wel of niet goed op orde hebben.

Constructieve dialogen

Laten we afspreken dat we zo snel mogelijk, als de ergste crisis voorbij is, constructieve dialogen opstarten over de ggz waar iedereen zich in kan mengen. Laten we gaan zitten met elkaar en alle perspectieven in beeld brengen. Het perspectief van patiënten, familieleden, ggz-aanbieders, verzekeraars, gemeentes en het sociale domein. Dan hebben we het met elkaar over privacy, en hoe we daar tijdens en na een crisis mee omgaan, over digitale contacten en hoe we die met een beetje creativiteit zoveel mogelijk kunnen blijven combineren met echt contact, over snelle winst die sommigen nu maken door te profiteren van de situatie, over de enorme verliezen die anderen lijden en welke effecten dat heeft op de mentale  gezondheid op de lange termijn, over de saamhorigheid en solidariteit tussen ziekenhuizen, NZa, verzekeraars en personeel die er plots is, over de stem van de patiënt als er daadkrachtige besluiten genomen moeten worden en over de balans tussen acute zorg in een crisis en zorg die wel even kan wachten maar niet te lang.

Nieuwe kwaliteitsstandaard

Het kan zijn dat de corona-crisis maakt dat we heel anders tegen de ggz gaan aankijken. Dat we het met elkaar anders moeten gaan organiseren en dat we scherper gaan zien wat de ggz wel en niet kan oplossen. Waar zijn mensen die psychisch kwetsbaar zijn echt mee geholpen en wat maakt hen afhankelijk van zorg of stagneert hun herstel? Met andere woorden, wat draagt nu echt bij aan ‘het goede leven’? En hoe mooi zou het zijn als deze dialogen uiteindelijk kunnen resulteren in een nieuwe kwaliteitsstandaard in de ggz, die gestoeld is op leren en verbeteren en het samen vormgeven van goede zorg?

We moeten het er over hebben met elkaar, zeker omdat er vanuit het oogpunt van kwaliteit mooie dingen gebeuren, maar tegelijkertijd ook risico’s op de loer liggen. Wellicht worden belangrijke dingen zichtbaar tijdens deze crisis. Natuurlijk moeten we hiervan leren maar timing is ook van belang. Taaie vraagstukken, die ons vragen nu te doen wat nodig is en straks, als de tijd er rijp voor is, de goede vragen te stellen en de juiste dialogen te voeren. En dat alles met ‘samen leren en verbeteren’ als gedeeld motto.

Door Floortje Scheepers en Jan Kremer, Kwaliteitsraad