Op 6 mei maakte het kabinet versoepeling van maatregelen bekend, stapsgewijs met tussenpozen, en alleen ‘als het kan’. Belangrijk is de aanzegging dat vanaf juni iedereen met klachten kan worden getest.

Van T&T naar lock-down naar T&T

Toen de eerste besmettingen zichtbaar werden, hebben de GGD’en geprobeerd via ‘trace and test’-beleid (T&T), het virus in te dammen. Al snel bleken de brandhaarden zo omvangrijk te zijn dat dit beleid onuitvoerbaar was. Binnen enkele weken moest de ‘intelligente lock-down’ worden ingevoerd om dreigende ontregeling van ziekenhuizen te voorkomen. De drastische maatregelen hebben gewerkt: het zwarte scenario (niet-medische triage voor IC-opname) is afgewend en het aantal besmettingen, ziekenhuis/IC-opnames en overledenen dalen sterk. Hierdoor krijgt de burger de indruk dat de crisis bijna voorbij is.

Van afvlakken naar indammen

Tot nu toe was het doel van het kabinetsbeleid de ziekenhuizen te sparen door besmettingen uit te smeren over de tijd, flatten the curve, tot een vaccin beschikbaar is. Doel wordt nu vanaf juni – als ik het kabinet goed begrijp – het virus door actief ‘T&T’-beleid in te dammen, zodat besmettingen niet meer leiden tot verdere verspreiding van het virus en de ‘lock-down’-maatregelen verder kunnen worden afgebouwd, waardoor ook de economie zich weer kan herstellen. Hiermee sluit het kabinet aan op een pleidooi van Sander Kooijman in Zorgvisie.
De basismaatregelen blijven hoe dan ook overeind: bij klachten blijf je thuis, houdt altijd anderhalve meter afstand, was je handen, hoest/nies in je elleboog. De burger moet nog steeds de instructies van de overheid strikt opvolgen, maar verder ligt de bal nu volledig bij de overheid.

Zware overheidsopgave

Als het onverhoopt niet zou lukken met het T&T-beleid het virus in te dammen, krijgen we een tweede golf van exponentiële groei van het aantal besmettingen. Dit keer zullen de ziekenhuizen deze golf veel moeilijker kunnen opvangen: de verpleegkundigen lopen echt op hun laatste benen en er is nu ook nog het stuwmeer van uitgestelde reguliere zorg. Ik moet er niet aan denken.

Wat is de opdracht waar de overheid nu voor staat? Kan zij die waarmaken? Ik zie zes voorwaarden voor het welslagen van het T&T-beleid:

1. Het aantal besmettingen moet laag genoeg zijn om het beleid te kunnen uitvoeren.
2. GGD’en moeten voldoende capaciteit aan opgeleide mensen hebben om het uit te voeren en dat gezamenlijk en eenduidig aanpakken. Dit alleen al is een enorme opgave. Wie moet hun hiertoe de opdracht geven? Wie financiert dit? Ik zie bij de GGD’en nog niet echt beweging.
3. Het hele testproces moet functioneren. Daarbij komt veel kijken: de indicatiestelling (wie doet dat? hoe? is de richtlijn eenduidig?), het afnemen van de test, aanschaf en distributie van de benodigde materialen, de logistiek eromheen, de capaciteit in de laboratoria, de rapportage van de uitslagen en de financiering van alle stappen.
   Apart aandachtspunt is nog de betrouwbaarheid van de test. De Inspectie meldde mij dat de sensitiviteit van de Corona-PCR test rond de 95 procent zou liggen. Daarmee lijken eerdere geluiden over een onacceptabel aantal fout-negatieve uitslagen (30-40%?) onjuist.
4. Iedereen die positief getest wordt moet in isolatie. De vraag is of we deze mensen niet ergens apart moeten onderbrengen, omdat de meeste besmettingen plaatsvinden onder hetzelfde dak.
5. Mondmaskers zijn onmisbaar. Waar de anderhalvemeter afstand houden moeilijk is, zou het gebruik van mondmaskers verplicht moeten zijn. Mensen die besmet zijn maar (nog) geen symptomen hebben, kunnen dan anderen niet besmetten. Daarnaast vermindert het dragen van een mondmasker – mits goed gebruikt – toch nog enigszins de kans op besmetting door anderen.
   Deze benadering geldt natuurlijk a fortiori in de care, waar afstand houden gewoon een illusie is.
6. Communicatiebeleid is essentieel voor draagvlak. De overheid moet de doelstellingen, overwegingen én dilemma’s en onzekerheden open met de burger delen en vooral werken aan management van verwachtingen. Ze moet zaken niet mooier voorstellen dan ze zijn. Alleen dan zal de burger het beleid blijven accepteren.

Alleen als het ‘T&T’- beleid succesvol is, is het verantwoord om de ‘lock-down’ maatregelen verder af te bouwen en weer ruimte te geven aan het bedrijfsleven, de culturele sector, de horeca zodat de economie kan herstellen.

Wim Schellekens, voormalig huisarts, ziekenhuisbestuurder en hoofdinspecteur