Tijdens de coronacrisis werd de samenwerking tussen zorgorganisaties, ziekenhuizen en GGD’en in de regio intensiever, iets wat voor die tijd niet altijd vanzelfsprekend was. De ouderenzorg moest hard werken om gezien te worden door grote broer ‘ziekenhuizen’ en benadrukt het belang van gelijkwaardige samenwerking tussen de verschillende zorgdomeinen. Die gelijkwaardigheid willen bestuurders in de ouderenzorg ook post-corona graag in stand houden en de samenwerking verder uitbouwen.
Voorbeelden intensievere samenwerking tijdens covid-19
- In verschillende regio’s zijn cohortafdelingen opgezet om covid-patiënten op een centrale plek onder te brengen.
- Omring realiseerde covid-units voor medium care in twee ziekenhuizen, die laagintensieve coronarevalidatiezorg embedded in het ziekenhuis overnamen.
- Verspreid over het land zijn gedurende de tweede en derde coronagolf samenwerkingen tussen ziekenhuizen, huisartsen en vvt-aanbieders opgezet. Hierbij zijn covid-patiënten (volgens vastgestelde protocollen) versneld uitgeplaatst, waarna huisartsen en wijkverpleging de zorg/behandeling thuis overnamen.
Versneller 1: Bouw effectieve samenwerking binnen de ouderenzorg in de regio
Regionale samenwerking tussen de verschillende zorgdomeinen begint bij krachtige samenwerking binnen de ouderenzorg. Bepaal met elkaar waar je voor staat en hoe je elkaar complementeert. Aanbieders kunnen elkaar helpen door cohortafdelingen en behandeldiensten tegen redelijke prijzen te delen, ervaringen uit te wisselen en zo van elkaar te leren. Laat je zien, neem het voortouw en werk samen je aan je positie in de regio en in het land.
Voorbeelden van het organiseren van regionale samenwerking
- Via de brancheorganisatie ConForte bundelen zorgaanbieders in de regio Rotterdam kennis en ervaring om samen een krachtig netwerk op te zetten.
- In Utrecht is een actieve vereniging van VVT-organisaties, de IVVU, opgezet, die zich richt op het bieden van kwalitatief verantwoorde ouderenzorg.
Versneller 2: Creëer in de regio relevante coalities op basis van strategische thema’s
Op bepaalde thema’s kan de ouderenzorg flinke toegevoegde waarde leveren, op basis van steeds een ander samenwerkingsverband. Arbeidsmarkt vergt immers een andere coalitie dan ketenzorg, en samenwerken op zorg op afstand een andere dan afschalen in crisissituaties. Zorg dat per thema de juiste partijen aan tafel zitten en maak gebruik van bestaande infrastructuren. Bepaal binnen je eigen ouderenzorgorganisatie en vervolgens in regionaal verband wat relevante thema’s zijn, welke samenwerkingsdoelen daarbij horen en hoe je die kunt bereiken. Toon lef, geef aan op welke thema’s de sector meerwaarde biedt, in de wetenschap dat je dat met collega’s kunt waarmaken.
Voorbeelden van regionale coalities
- Rotterdam kampt met een relatief groot aantal alleenstaande ouderen, velen van hen met zwaardere problematiek. Om de juiste zorg op de juiste plek te organiseren, werken ouderenzorgorganisaties, gemeente, ziekenhuizen, huisartsen, Zilveren Kruis en welzijnsorganisaties samen in het programma Kwetsbare Ouderen 010.
- In Utrecht wordt complexe revalidatie na steunhart-implantatie geconcentreerd bij AxionContinu. Die samenwerking zorgt voor efficiënte inzet van de medische eindverantwoordelijkheid van het ziekenhuis geconcentreerd bij één organisatie voor ouderenzorg.
- In Brabant wordt binnen het Innovatiefonds Ouderenzorg (IFOZ) samengewerkt aan versnelling van innovaties in de ouderenzorg.
Versneller 3: Vind een spil die samenwerken en leren entameert
Het helpt wanneer een speler in de regio het proces van samenwerken en voortdurend leren in gang zet. Zo’n speler bepaalt de focus en andere deelnemers accepteren dat. Deze verbindende partij kan ook een belangrijke rol spelen in het daadwerkelijk betrekken van relevante andere spelers. In een aantal regio’s nemen onder meer GGD, gemeente en provincie momenteel hun rol als partner in de regionale samenwerking nog te weinig in. In andere regio’s wordt specifiek voor dit doel een brede netwerksamenwerking opgezet.
Voorbeelden spil die samenwerken en leren entameert
- In de regio Food Valley neemt het zorgkantoor, uitgevoerd door Menzis, de verbindende rol met verve op zich. Zo speelt het zorgkantoor een belangrijke rol in de regionale overleggen.
- Voorbeelden van brede netwerksamenwerkingen zijn Healthhub Utrecht, Amsterdam Vitaal en Gezond en WestWest in West-Brabant. Hierin werken zorgaanbieders samen met verschillende ketenpartners, zoals welzijnsaanbieders, gemeenten en zorgverzekeraars.
Versneller 4: Creëer duidelijkheid over kosten en financiering van samenwerking
Samenwerken kost tijd, maar die wordt niet altijd vergoed. Incidentele kosten kunnen partijen opvangen en daar zijn ook subsidies voor beschikbaar. Structurele kosten vergen echter een structurele oplossing en de ruimte voor verzekeraars en zorgkantoren om die te vergoeden, is beperkt. Dus zijn goede financiële afspraken noodzakelijk die de samenwerking ondersteunen, waarin afstemming met relevante regiopartners geborgd is én waar samenwerking niet voor de ene partij voordelig en voor de andere partij nadelig is.
De financieringsregels zullen altijd achter de ontwikkelingen aan lopen. Het helpt daarom als VWS en verzekeraars meer ruimte bieden voor pilots van alternatieve financieringsafspraken om te leren en als basis voor aanpassing van bekostiging. Om zo kennis en experimenteerruimte te benutten, zonder de betaalbaarheid van de zorg te belasten. Dat begint met het concreet in kaart brengen van waar kosten en opbrengsten ontstaan.
Voorbeeld duidelijkheid over kosten en financiering
De regio Achterhoek hanteert het Kavelmodel van HealthKIC, waarin wordt gewerkt met cross-financiering vanuit het financieringsvierkant om nieuwe interventies te bekostigen. Doel: door deze nieuwe vorm van financieren en samenwerken worden stijgende zorgkosten geremd. Zorgaanbieders die een hogere kwaliteit van zorg leveren worden beloond met een groter deel van de (relatieve) kostenreductie die in een kavel wordt gerealiseerd. Dit levert uiteindelijk besparing op meerkosten door middel van shared savings-afspraken verdelen over de betrokken partijen.
En nu aan de slag!
Het ijzer is heet, de samenwerking maximaal. Gebruik dit momentum om de basis te leggen voor een structureel betere regionale samenwerking. Niet alleen voor crisissituaties, maar juist om samen de zorg blijvend te verbeteren. Een gestructureerde aanpak aan de hand van de versnellers helpt om de incidentele successen vast te houden.
Deelnemers aan de rondetafelgesprekken: Peter van Wageningen (Viva!), Ronald van Weegen (Cordaan Zorg in de Wijk), Rita Arts (De Waalboog), Joyce Jacobs (Wulverhorst), Mireille de Wee (Mijzo), Jolanda Buwalda (Omring), Lia de Jongh (Topaz), Jolien Kohlmann (Het Maanderzand), Martin den Hartog (AxionContinu), Gia Wallinga (icare)
Door Maarten Adelmeijer, Esther van der Mark, Ide van der Helm, Lieke Hoekman, adviseurs Zorg bij Berenschot
