Cardiologen zouden foute diagnoses hebben gesteld en de kansen van een behandeling verkeerd hebben ingeschat. Ook wordt geschreven dat er jarenlang fouten zijn gemaakt bij stervenshulp aan patiënten.
Hoe betrouwbaar zijn deze ranglijsten? En hoeveel vertrouwen heeft de burger sinds het vergroten van de transparantie nog in de gezondheidszorg? Sinds de invoering van de dbc- systematiek en marktwerking moet gezondheidszorg meetbaar en transparant zijn. De idee is dat dit patiënten en zorgverzekeraars in staat stelt om weloverwogen te kiezen voor een zorgverlener. Openheid over behaalde resultaten is daarmee steeds belangrijker geworden. De toegenomen transparantie maakt duidelijk dat er grote kwaliteitsverschillen zijn tussen de zorgaanbieders. De zorg varieert van uitstekend tot verontrustend slecht. De roep om meer informatie klinkt in ieder regeerakkoord harder door. Meer weten betekent ook beter zicht op wat er mis gaat. Dit maakt patiënten ongerust en onzeker. De paradoxale reactie hierop is dat ze graag nog meer willen weten.
Herstel van vertrouwen
Is transparantie dan een verkeerde ontwikkeling? Nee, zeker niet! Transparantie is dé prikkel voor kwaliteitsverbetering waardoor er uiteindelijk minder variatie in kwaliteit zal zijn. Het heeft bijvoorbeeld geleid tot volumenormen, waardoor niet elk ziekenhuis hoogcomplexe operaties uitvoert. Het gevolg hiervan is een beheersing van de variatiebreedte, een goede kwaliteit van zorg en herstel van het vertrouwen. Waardoor uiteindelijk niemand nog geïnteresseerd is in de cijfers.
Vergelijk het met de luchtvaart. Reizigers willen ook niet het percentage haarscheurtjes in de vleugels van vliegtuigen van een maatschappij weten, of het aantal vluchten dat de piloot heeft gemaakt. Wanneer je dit wel weet, word je alleen maar zenuwachtig. De passagiers vertrouwen op algemeen geldende internationale normen en weten dat vliegen weliswaar risico’s kent, maar de meest veilige manier van reizen is. Deze omslag gaat ook komen in de gezondheidszorg. Al heeft dit tijd en heel veel meer kritische zelfreflectie nodig.
Nut van ranglijsten
Het gaat te ver om de ranglijsten in de zorg toe te juichen. Dat het Ruwaard van Putten ziekenhuis de hoogste score haalde op het aspect veiligheid is schrikbarend. En dat op het onderdeel cardiologie punten werden gescoord in de AD top 100 is natuurlijk zeer kwalijk. Dit soort openheid is een fase in de omslag van wantrouwen naar vertrouwen. Zo zijn de ranglijsten toch een zinnig instrument om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Maar absoluut niet bruikbaar om je eigen afweging op te baseren.
Het resultaat is bereikt als de burger zoveel vertrouwen heeft in de gezondheidszorg dat er geen vraag meer is naar transparantie. Als de burger geen behoefte meer heeft aan ranglijsten omdat hij blind kan vertrouwen op de kennis en de kunde van de zorgverlener.
Kelly Hamoen is adviseur bij Arteria Consulting en voormalig verpleegkundige
De zorg laat zich niet vangen in ranglijsten en nietszeggende cijfertjes. Schijnzekerheid.
Hoe simpel kan de conclusie zijn?
Kelly kijkt ons aan met een hele zelfverzekerde blik. Die hebben piloten en chirurgen ook. Dat wil nog niet zeggen dat de omstandigheden waaronder zij moeten werken altijd even gunstig zijn. Bij de ene patient is de kans op complicaties ook groter dan de ander. Dat kan de patient van te voren aan de chirurg niet laten weten. Ik stapte jaren geleden in een rammelkast en vroeg aan de stewart hoe oud het toestel wel niet was. Dat weet ik niet zei hij, maar de piloten zijn heel goed. Ik ben toen wel ingestapt. Niet zeuren wanneer het mis gaat, lijkt het wel. Of moet ik eerst Kelly bellen (naar analogie van Amersfoort)?
Goed dat de paradox ter sprake gebracht wordt. Want de wedloop dat meer informatie de behoefte aan meer informatie opdrijft is wel een bedreiging voor de handen aan het bed. Die willen we immers laten zorgen i.p.v. administreren.
En Kelly heeft wel een punt. Want als we wél het aantal vlieguren van de piloot willen weten, of het aantal haarscheurtjes, dan maakt dat ons inderdaad zenuwachtig.
Waar het om gaat is om maximaal rendement te halen uit het ‘scoren’. Blijkbaar heeft men in de luchtvaart een manier gevonden om dat te bereiken, zonder dat de hele wereld mee moet en wil kijken met de scores.
Transparantie hoeft dus niet perse synoniem te zijn met ‘iedereen kijkt mee’. Tenslotte wordt in het Ruwaard van Putten ook geen referendum uitgeschreven onder de patiënten om te bepalen of er sprake is van verwijtbaarheid. Bouwen aan vertrouwen in de deskundige onafhankelijke toezichthouders is dus het devies.
Hmmm, in de zorg sterven 2000 mensen per jaar door vermijdbare (en verwijtbare) sterfte. Dat aantal lijkt eerder te stijgen dan te dalen. En dan stelt Kelly Hamoen van Arteria dat patiënten het aantal ‘vlieguren’ van de chirurg liever niet weten. Nee, patiënten willen dat wel weten maar willen betrouwbare en valide informatie en die is helaas onvoldoende voorhanden. De reden dat reizigers die informatie niet willen hebben is vooral gelegen in het feit dat er vrijwel geen ongelukken gebeuren. Die situatie hebben wij de komende 10 jaar in de zorg niet.
Paradox waar men niet aan gewend lijkt te raken hier in Europa: de informatie desinformeert en het probleem is de oplossing en dus blijft men steken in de woorden, de getallen en de dingen….