Wie duurzaamheid predikt zal dit eerst zelf in de praktijk moeten brengen. Dat beseffen ze bij Medtronic maar al te goed. Het toonaangevende medtech-bedrijf werkt nu wereldwijd aan het verlagen van de eigen CO2-voetafdruk. Dit doen ze aan de hand van een decarbonization roadmap. Doel is een CO2-neutrale operatie in 2030 en ‘net zero’-emissie in operatie, supply chain en logistiek in 2045. In de Nederlandse bedrijfsvoering timmeren ze al aan de weg, vindt Jan-David van Luipen, salesmanager Cranial & Spinal Technologies. Hij is ook leider van de Green Taskforce Benelux en noemt een aantal voorbeelden: het vergroenen van het wagenpark van de buitendienst, de zonnepanelen op het dak van het Heerlense distributiecentrum, het groene energiecontract en afspraken over duurzamer transport.
In Nederland en in Scandinavische landen begint echt vaart in verduurzaming te komen, signaleert Sr. Country Director Benelux Henk Westendorp van Medtronic. Dit is in zijn ogen niet los te zien van het belang dat overheden en burgers hier hechten aan een leefbare aarde. Het is voor bedrijven ook belangrijk om hun verantwoordelijkheid hierin te nemen, vindt hij. Nog een stimulans om het te omarmen is het schaarser worden van grondstoffen. Dit begint een steeds groter aandachtspunt te worden in de productie. Westendorp: “We willen bij innovaties zo min mogelijk grondmaterialen gebruiken en niet te afhankelijk worden van enkele leveranciers. Daar zijn we heel bewust mee bezig.”
Stapler
Westendorp merkt dat klanten meer en meer naar de duurzaamheid van producten van zijn bedrijf vragen. Dit betekent dat duurzaamheid ook vanuit concurrentie-oogpunt belangrijker wordt. “Je ziet steeds vaker duurzame eisen in tenders. Positieve milieu-impact wordt een onderdeel van productkwaliteit.” Medtronic wil daarom graag weten hoe hun producten het doen ten opzichte van de concurrentie. Hun versie van de stapler – een disposable darmnietmachine die vaak als onduurzaam voorbeeld wordt gebruikt – blijkt bijvoorbeeld relatief goed te presteren vergeleken met de concurrenten, weet Van Luipen. “Van onze stapler kan het handstuk 300 keer worden hergebruikt. Onderzoek heeft laten zien dat deze daardoor 66 procent minder afval veroorzaakt.” Ook bij sealing-apparaten voor bloedvaten zijn ze op zoek naar mogelijkheden. Van Luipen laat zo’n vessel sealer zien: “We werken daarbij samen met de partij Greencycl die voor ons een dismantling tree heeft gemaakt. Deze maakt mogelijkheden voor hergebruik inzichtelijk.”
Jan-David van Luipen toont een vessel sealer
Circulaire economie
Steeds vaker lukt het om materialen of delen uit oude apparaten te hergebruiken of te recyclen. Medtronic draagt hieraan bij door oude apparaten na verkoop van nieuwe terug te nemen. Of door mee te doen aan een systeem voor inzameling van afval. Bij dat laatste werken ze samen met start-up Juwaste en afvalverwerkers. Juwaste plaatst containers waar zorgprofessionals pacemakers, neurostimulatoren, implanteerbare defibrilators, laryngoscoopbladen en kathetertips in deponeren. Delen daarvan worden gerecycled door een afvalverwerker en het ziekenhuis krijgt daar een vergoeding voor. Momenteel heeft Juwaste in het partnerschap met Medtronic 21 ziekenhuizen aangesloten bij deze dienstverlening.
Hergebruik van onderdelen en recycling zijn eerste, kleine stappen op weg naar een circulaire economie. De volgende stappen zullen groter zijn. De gewenste economie waarin we minder of gerecyclede grondstoffen gebruiken, vraagt om fundamentele veranderingen, zelfs van businessmodellen. Zo zou het goed zijn als het businessmodel minder gebaseerd is op zoveel mogelijk per unit verkopen en ook prikkels toepassen. We gaan volgens Westendorp naar andere businessmodellen, zoals vergoedingen voor gebruik. “Lastig is wel dat de financiering door de zorgverzekeraars hier nog niet goed bij aansluit. Bij verduurzaming zullen we dus ook met hen moeten samenwerken.”
Twee vliegen in een klap
Het woord samenwerking valt veelvuldig bij Westendorp. Het is het sleutelwoord voor een snelle verduurzaming, gelooft hij. Zowel in de werkprocessen van producenten als die van de zorgaanbieders zijn fundamentele veranderingen nodig. Dat lukt eigenlijk alleen als je samenwerkt. “De grootste impact in verduurzaming kunnen wij maken in samenwerking met ziekenhuizen”, is zijn vaste overtuiging. Hij weet waar hij het over heeft. Zijn bedrijf heeft nu vijf jaar ervaring met strategische partnerschappen. Ze werken samen met zo’n 150 grotere ziekenhuizen in Europa, waarvan negen in Nederland. Westendorp: “Deze samenwerkingen beginnen meestal met een value based health care-insteek en krijgen na een tijd vaak ook een duurzame insteek.” Wat Westendorp betreft zijn value based health care en verduurzaming een goede match. “Een van de kwaliteiten of waarden waar je aan werkt is dan duurzaamheid.”
Bij strategische partnerschappen met ziekenhuizen brengt Medtronic kennis in over technologie en vaak ook zorglogistiek. “Wij denken mee over het op een efficiënte manier toepassen van technologie met minder negatieve impact op het milieu. Dat doen we in projecten zoals het ziekenhuis van de toekomst, dagbehandelingprocedures of zorg op afstand. We ondersteunen daarbij ook in het doorvoeren van veranderingen. Wie gaat wat doen op welk moment? Werkwijzen veranderen vinden ziekenhuizen vaak lastig.”
Het verbeteren van zorgprocessen is een mooie manier om te verduurzamen. Het is dan meestal mogelijk om meer vliegen in een klap te slaan. Zo gaan efficiencyverbeteringen vaak gelijk op met een positieve impact voor het milieu. Dit is gebleken bij een samenwerking van Medtronic met het Maastricht Universitair Medisch Centrum. Daar werkten ze aan het verbeteren van zorgpaden bij cardiologie. Door bepaalde ingrepen deels naar de dagbehandeling te brengen, wisten ze de IC minder te belasten en de ligduur te beperken. Dit bleek ook gunstig voor het milieu. De nieuwe zorgpaden zorgden voor een ligduurreductie van twee dagen bij patiënten met hartfalen. Dit is te vergelijken met een CO2-reductie ter grootte van een enkele vlucht van Amsterdam naar Londen. Daarnaast biedt de dienstverlenende/op service gerichte tak van Medtronic, Integrated Health Solutions, een scan aan waarbij ziekenhuizen geholpen worden om de voetafdruk in kaart te brengen en wordt gezamenlijk een roadmap voor de verbetering van duurzaamheid opgesteld. Naast tastbare initiatieven zoals het verminderen van afvalstromen en het energiegebruik wordt ook de duurzaamheidswinst van procesoptimalisaties in kaart gebracht. Momenteel loopt er zo’n traject binnen het Hartcentrum van het St. Antonius ziekenhuis in Nieuwegein
QR-handleidingen
We staan nog maar aan het begin van een enorme transitie naar duurzame zorg, beseffen ze ook bij Medtronic. Ze willen graag onderdeel zijn van die omslag. Dit is reden waarom ze zich hebben aangesloten bij een door het Erasmus MC geïnitieerd consortium voor het verduurzamen van de IC. Daarin denken ze mee over herbruikbare hulpmiddelen en de vraag welke kunststoffen de industrie moet gebruiken. Nu wordt een wirwar van kunststoffen gebruikt wat recycling of hergebruik erg lastig maakt. Westendorp zou het wenselijk vinden als over het gebruik meer wettelijk wordt vastgelegd in samenwerking met de makers van de hulpmiddelen.
Waar al snel belangrijke veranderingen te verwachten zijn, is wat er met de producten meekomt. Denk daarbij aan handleidingen en verpakkingen. Een steen des aanstoots bij zorgprofessionals zijn de dikke IFU’s. Van die papieren handleidingen wil Medtronic helemaal af, vertelt Van Luipen. “Dit past in ons streven om in 2027 een papierbesparing van 35 procent te bereiken. We zijn nu begonnen met die bij een aantal producten te vervangen door QR-codes. Dat doen we alleen als we op verzoek binnen 7 dagen ook de papieren versie kunnen leveren, een wettelijke verplichting.” Westendorp: “Van dergelijke wettelijke obstakels moeten we snel af.”
Verpakkingsmateriaal
Medtronic is ook bezig om veel zuiniger om te gaan met verpakkingsmateriaal. Ze besparen daar nu al 40 procent op. Westendorp: “We verpakken 85 procent van onze zendingen in dozen op maat. We willen naar honderd procent.” Het gaat nog niet altijd goed. “Het is goed dat wij hierop worden geattendeerd door anderen, zoals een ziekenhuis dat laatst deed op LinkedIn. We nemen hier namelijk ook graag suggesties van het zorgveld in mee. Dat stelt ons in staat te verbeteren. Daar draait het om. We willen het steeds beter doen, voor het milieu en tegelijkertijd voor de zorg van de toekomst.”
