Hoe kan de cynische en kille gezondheidseconoom dan pleiten voor minder verpleeghuizen? Is hij gek geworden? Ik pleit voor goede verpleeghuiszorg maar voor minder verpleeghuizenzorg. Althans minder verpleeghuizen die lijken op de meeste huidige verpleeghuizen.

2033

Stel, we springen in de teletijdmachine en vliegen naar 2033. We zitten in een ideaalwereld. Een wereld waar gemeenten en zorgverzekeraars – die in hogere zin immers hetzelfde belang hebben – schouder aan schouder optrekken voor ouderen, en geen mensen van het kastje naar de muur sturen. Een wereld waarin het personeel mensen zoveel mogelijk activeert en waar kan hen weer dingen aanleert die ze waren afgeleerd.

Een wereld waar het zorgpersoneel een minderheid van het personeelsbestand vormt dat alleen ingezet wordt als er ook daadwerkelijk zorg geleverd moet worden. Een wereld waarin het sociale netwerk en de buurt vol ingezet worden om de patiënten een zo goed mogelijk einde van het leven te laten hebben en waarin het verpleeghuis geen enclave is waar de buurt met een grote boog omheen loopt.

In beweging

Het is onvermijdelijk dat we met zijn allen deze kant op gaan. Alleen lijken de huizen die ik hier beschrijf niet op de verpleeghuizen van vandaag. Een aantal bevlogen bestuurders van vvt-instellingen probeert met man en macht deze kant op te bewegen, maar ervaren weerstand, niet in de laatste plaats van hun eigen personeel. Ook woningcorporaties zijn druk bezig hun woningvoorraad aan te passen aan de eisen van morgen. Er zijn zelfs corporaties die erin slagen binnen hun muren zware verpleeghuiszorg te leveren zodat hun bewoners niet meer hoeven te verhuizen. Maar ook daar gaat het niet vanzelf.

De moderne voorzieningen zijn goed voor de bewoners en de buurt, maar ook voor het personeel. Het is gemakkelijker om gemengde populaties te bedienen dan een populatie met alleen zeer zware psychiatrische of somatische klachten.

Alle mooie vergezichten ten spijt, we moeten ook in het hier en nu in beweging komen, omdat we nu eenmaal in de harde werkelijkheid geen teletijdmachines hebben en veranderingen nooit zo snel gaan als we hopen. Deelnemers aan het programma ‘Waardigheid en Trots’ maken op domeinen zoals bijvoorbeeld persoonsgerichte zorg, de inzet van vrijwilligers en sociale activering flinke stappen, maar het ‘loslaten’ van zorgprofessionals en het betrekken van de buurt is vaak nog ingewikkeld.

Het is essentieel om ook in de toekomst verpleeghuiszorg van niveau te bieden aan de toenemende aantallen kwetsbare ouderen. De politiek, brancheorganisaties als ActiZ en de media gebruiken de huidige wachtlijsten om te pleiten voor meer verpleeghuisbedden. Wat mij betreft komen die er alleen in de verpleeghuizen die aantoonbaar de goede kant op bewegen, want dan investeren we niet in een wereld waar we in 2033 van zeggen: “Goh, deden we dat vroeger nog zo?”