Aangezien de stijgende zorgvraag met steeds minder mensen moet worden opgevangen, ligt het voor de hand om (opnieuw) te kijken hoe het werk het meest efficiënt onder de beschikbare medewerkers kan worden verdeeld. Momenteel wordt er dan ook massaal ingezet op thema’s als taakherschikking, functiedifferentiatie en functiecreatie. Denk aan het gedifferentieerd inzetten van verpleegkundigen, op basis van opleiding, competenties en werkervaring.

Functiedifferentiatie: de voordelen

In het beste geval snijdt het mes aan twee kanten en levert functiedifferentiatie zowel meer efficiëntie als beter werk op. Zo blijkt onder andere uit proeftuinen van umc’s dat functiedifferentiatie voor de verpleegkundigen meer werkplezier oplevert, werkdruk vermindert en leidt tot tevredener patiënten. Talent komt beter tot z’n recht, net als het in praktijk brengen van de op hbo-niveau geleerde competenties. Ook biedt functiedifferentiatie vaak duidelijke loopbaanmogelijkheden.

Functiedifferentiatie: de risico’s

In diezelfde onderzoeksrapporten staan ook de nadelen en risico’s van functiedifferentiatie. Zoals versnippering van zorg, onduidelijkheid voor patiënten en meer overleg. Ook blijkt dat functiedifferentiatie de functie intensiever en zwaarder kan maken: je wordt immers meer aangesproken op de taken die niet door een functie met een lager opleidingsniveau kunnen worden uitgevoerd. Dit kan ook tot gevolg hebben dat de herstelmomenten uit een functie verdwijnen.

Zo vertelde een verpleegkundige eens dat de taak om po’s schoon te maken uit haar functie was gehaald. Maar hiermee verdween voor haar ook het waardevolle moment in de spoelruimte waarop ze haar collega’s trof en zij elkaar even konden spreken tijdens een drukke dienst. Daarnaast blijkt dat veranderingen in een functie invloed kunnen hebben op de ervaren ‘kern van het vak’, en de daarmee samenhangende identiteit en beroepstrots. Zo hoorde ik onlangs van managers dat veel medewerkers aangaven ‘geen gerommel aan hun functie’ willen.

Draagvlak

Het is belangrijk om stil te staan bij de vraag wat een functie een volwaardige en goede functie maakt. Welke elementen – zoals afwisseling, sociale contacten en hersteltijd – zijn hierbij van belang? Mijn advies: vraag aan mensen zelf welke taken tot de kern van hun functie behoren. Wat er bepalend is voor hun identiteit en beroepstrots, en wat belangrijke voorwaarden zijn voor hun werkplezier. Want zoals elk onderzoeksrapport benadrukt: draagvlak van alle betrokkenen is essentieel bij het slagen van het op een andere manier organiseren van werk.

Onderzoek met Laurens

Efficiëntie en/of aantrekkelijkheid, het is een lastige en belangrijke balans. Om meer inzicht te krijgen in het effect van verschillende scenario’s bij deze afweging, zijn FWG en VVT-organisatie Laurens samen een onderzoek gestart. In dit onderzoek vergelijken we verschillende perspectieven op taakherschikking. Zoals: wat is de meest efficiënte manier om het werk te verdelen? Maar ook: wat is volgens medewerkers het meest optimaal en aantrekkelijk? En wat betekent dit voor de bewoners? Want het zoeken naar dit evenwicht is een belangrijke opdracht voor de komende jaren. Waak in ieder geval voor de verleiding om alleen efficiëntie centraal te stellen. Want hoewel het gezien de arbeidsmarktkrapte in eerste instantie aantrekkelijk lijkt om werk zo efficiënt mogelijk te organiseren, is het behoud van medewerkers op de lange termijn minstens zo belangrijk.

Door: Geertje van de Ven, Manager R&D bij Stichting FWG