Aan goede wil en initiatieven om het tij te keren ontbreekt het niet. Integendeel, durf ik wel te stellen. Om de geestelijke gezondheidszorg voor een ieder toegankelijk en betaalbaar te houden, zoals het Integraal Zorgakkoord beoogt, hebben zestien partijen in Zuid-Limburg de krachten gebundeld binnen een taskforce. Door aan de voorkant goede afspraken te maken over de instroom van patiënten willen zij de wachtlijst in deze regio terugdringen. Dat is goed om te zien. Samen de schouders eronder. De mentale gezondheid van inwoners is immers niet alleen een zaak van Mondriaan, maar van ons allemaal.

Huisartsen, de ggz en het sociale domein: samen willen we ervoor zorgen dat mensen die psychisch in de knel zijn geraakt tijdig passende zorg ontvangen. Maar nog veel liever willen we dat mensen kunnen (leren) omgaan met de uitdagingen van het leven zodat zij geen geestelijke gezondheidszorg nodig hebben. Het voorkomen van gezondheidsproblemen is altijd beter (en goedkoper) dan ze behandelen. Preventie is ook daarom zo belangrijk.

Verkokerd systeem

De samenwerking in de regio heeft geleid tot een nieuwe, breed gedragen aanpak waarmee we de wachtlijsten kunnen verkorten. En uiteindelijk zelfs wegwerken, zo is onze overtuiging. De ervaring leert echter dat hiervoor eerst zaken ingrijpend moeten veranderen. Er gaat nu fundamenteel iets mis waardoor goede bedoelingen stagneren. Om patiënten de juiste zorg op de juiste plek te kunnen bieden, moet het huidige financieringssysteem op de schop. Dit systeem is dusdanig verkokerd dat het geen barrières wegneemt, maar juist opwerpt.

Een voorbeeld ter illustratie. Voor de zorg en ondersteuning die we bij Mondriaan leveren, sluiten wij nu jaarlijks 64 (!) contracten af met gemeenten, zorgverzekeraars en zorgkantoren. Daarbij zijn we als zorgaanbieder gebonden aan verschillende afspraken, protocollen en budgetplafonds per afspraak. Stel je eens voor wat dit betekent voor een patiënt die in een kliniek van Mondriaan is opgenomen en kan worden overgeplaatst naar een locatie voor beschermd wonen. Met speciale begeleiding, dagbesteding of andere vormen van ondersteuning die nodig zijn voor een terugkeer naar de maatschappij.

In al die situaties hebben we last van het versnipperde financieringssysteem, hetgeen de zorg ophoudt en in de weg staat.

Regiobudget

Elk contract is immers een klein puzzelstukje dat we nodig hebben om onze doelen voor de patiënt te realiseren. Je zult begrijpen dat dit onwerkbaar is. Het huidige financieringssysteem staat haaks op de veranderingen in de ggz-zorg die we voor ogen hebben. Het is ontwikkeld om tot individuele afspraken met zorgaanbieders te komen. Waar we naar toe moeten is een systeem waarbij we als regio gezamenlijk bekijken wat het beste is voor de patiënt. Eén budget voor de hele regio en één regisseur die deze pot met geld beheert en overstijgende afspraken maakt met alle netwerkpartners. Dát is mijn wens. Zonder deze noodzakelijke systeemverbetering komt de beoogde samenwerking in de keten onvoldoende van de grond en krijgt de patiënt niet de passende zorg die nodig is.

Investeren in preventie

Maar ook inhoudelijk zijn andere oplossingen gevraagd. Het kabinet trekt minder geld uit voor preventie, terwijl het bevorderen van de geestelijke gezondheid juist de sleutel is voor het terugdringen van de wachtlijst. Langs deze weg roep ik de opvolgers van de (demissionaire) ministers Kuipers en Helder dan ook met klem op om de aangekondigde bezuinigingen terug te draaien en te investeren in preventie. Laat het Integraal Zorgakkoord geen papieren tijger worden. Dít is het moment om oude patronen te doorbreken en serieus door te pakken. Heb vertrouwen in de regio en in de expertise die we hier in Zuid-Limburg in al die jaren samen hebben opgebouwd. Elke patiënt die moet wachten op psychische zorg is er een teveel. Toekomstig minister, geef ons de ruimte om de wachtlijst weg te werken, verander het systeem!

Door: Jean-Paul Essers, voorzitter Raad van Bestuur Mondriaan