Twee jaar geleden heb ik zelf de keuze gemaakt mijn witte jas in te ruilen voor een loopbaan buiten de ziekenhuiszorg. En het lijkt erop dat ik niet de enige ben. Het aantal basisartsen is de laatste jaren fors gestegen. In vergelijking met eerdere peilingen van het Capaciteitsorgaan zou in 2022 de omvang van het opleidingsreservoir zijn gegroeid naar 7.522 basisartsen (6.049 in 2019). De dagelijkse praktijk toont echter een ander beeld: deze 7.522 basisartsen staan niet in de rij voor een ANIOS-plek in het ziekenhuis of daarbuiten; het kost zorgorganisaties steeds meer moeite om een ANIOS-vacature in te vullen. Dat roept de volgende vragen op: wat beweegt basisartsen en wat kunnen zorgorganisaties doen om basisartsen voor de zorg te behouden en hun ANIOS-vacatures in te vullen?

Verwachtingen versus realiteit

Werkplezier en werkgeluk is voor de huidige generatie jonge professionals een belangrijk aspect. De bijbehorende verwachtingen om als arts te werken, komen vaak niet overeen met de ervaren werkelijkheid: een zware verantwoordelijkheid met soms weinig begeleiding of supervisie, lange werkdagen, veel administratie en weinig ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Dat betekent niet dat deze groep niet gemotiveerd is, integendeel: 97 procent van hen zegt trots te zijn op het werk dat ze doen. Ze hebben jaren geleden bewust gekozen voor de studie geneeskunde en hebben een sterke wil om zich verder te ontwikkelen.

Toch is er een groeiende groep jonge artsen die zich afvraagt of ‘dit’ is wat ze de rest van hun leven willen doen. Uit gesprekken blijkt dat het moment van twijfel vaak ontstaat na een paar jaar werken als basisarts, of wanneer het een aantal keer niet is gelukt om toegelaten te worden tot de vervolgopleiding van het gewenste specialisme. Met in het achterhoofd dat na afronding  van de specialisatie ook nog de kans bestaat geen vaste aanstelling te krijgen, wordt het idee van een baan buiten de patiëntenzorg – met mogelijk veel meer vrijheid, autonomie en andere secundaire arbeidsvoorwaarden – opeens een heel aantrekkelijk idee.

Focus op intramurale specialisaties

Wat ook meespeelt is dat er bij de studie geneeskunde van oudsher een grote focus is op intramurale specialisaties. Dit maakt dat jonge artsen (te) laat alternatieven zien voor werken in het ziekenhuis en mogelijkerwijs ten gevolge daarvan steeds vaker besluiten om de patiëntenzorg te verlaten. De consultancy-sector, ministeries, farmacie, technologische industrie of een koepelorganisatie bieden hun vaak een warm onthaal.

Aantrekkelijke werkgever

Om de twijfelende jonge artsen van gedachten te doen veranderen, zie ik een aantal oplossingsrichtingen voor zorgorganisaties met ANIOS in dienst.

Denk als werkgever nog eens goed na over de geboden secundaire arbeidsvoorwaarden. Een toenemend aantal ANIOS laat zich inhuren door detacheringsbureaus vanwege onder andere de mogelijkheid om in deeltijd te werken, een reiskostenvergoeding te ontvangen of een leaseauto te gebruiken.

Besteed daarnaast voldoende aandacht aan de persoonlijke ontwikkeling en interesses van de ANIOS. Een ANIOS is over het algemeen een jonge ambitieuze professional die zich naast de patiëntenzorg ook wil ontwikkelen bijvoorbeeld op het gebied van onderzoek, onderwijs, management, innovatie of technologie. Vul met ANIOS niet alleen de gaten in het rooster op, maar ga in gesprek over deze wensen en faciliteer tijd of eventueel aanvullende opleidingen. Maak twijfels over vervolgstappen of carrièrekeuzes bespreekbaar en denk mee over de loopbaan, bij voorkeur door een onafhankelijke begeleider. Ga open in gesprek, ook over de ervaren werkdruk.

Zet in op preventie van uitval; probeer de dienstenlast te verminderen door bijvoorbeeld inzet van VS of PA in gelijkwaardige functies en compensatie van diensten conform cao-afspraken.

Andere relevante onderwerpen

Natuurlijk kent dit vraagstuk nog veel meer, hier niet benoemde, aspecten. Onder andere de selectiemethode voor de geneeskundeopleiding, inrichting van het curriculum en toelating tot de medische vervolgopleidingen zijn belangrijke en zeer relevante onderwerpen. Maar wat mij betreft zijn bovenstaande punten in ieder geval essentieel om op korte termijn meer jonge professionals te behouden in de zorg, waar ze hard nodig zijn.

Door: Frederiek Bosman, consultant zorg bij Berenschot