Toen de Wzd in werking trad, waren er best wat vraagtekens hoe die zorg thuis te organiseren. Eerst maar intramuraal, was de algemene reactie uit het werkveld, gesteund door ActiZ en de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN). Zij gaven in 2020 als advies de Wzd in de ambulante setting nog even uit te stellen tot er meer duidelijkheid was. De Landelijke Huisartsenvereniging (LHV) ging een stap verder en stelde – tot op de dag van vandaag – dat de huisarts geen inspanningen doet onder de Wzd.

Initiatieven van start

Inmiddels trekt de mist bij de Wzd in de ambulante omgeving langzaam op. Op basis van een serie ambulante Wzd-praktijktuinen van Actiz en VGN, maar ook door tal van andere initiatieven, zoals Kennemerland dat de crisisopvang met inbewaringstelling heeft geregeld via regionale afspraken tussen zorgaanbieders. Amsterdam dat de afspraken rond de rechterlijke machtiging met de huisartsen en de werkomgeving in beleid heeft omgezet. En Zuid-Limburg dat regionaal beleid voor de Wzd in ambulante setting formuleert.

Afspraken maken

Uit een serie artikelen die Vilans in 2022 over de ActiZ-praktijktuinen maakte en een aantal vervolgcontacten met hen dit jaar, komen enkele kenmerken van de Wzd in ambulante omgeving naar voren. Allereerst: thuis ligt het grote accent op voorkomen van onvrijwillige zorg. Voor goede dementiezorg thuis is daarnaast de verbinding tussen de casemanager dementie/wijkverpleegkundige met de huisarts of de praktijkondersteuner huisarts (POH)/verpleegkundig specialist namens de huisarts cruciaal. Zo nodig zijn in de tweede ring afspraken over het consulteren van de specialist ouderengeneeskunde (SOG) of de geestelijke gezondheidszorg (ggz) gewenst. De voorzitter van het regionale samenwerkingsverband Salland, Jan Griepink, vat de intentie puntig samen: ‘Je wilt voorkomen dat er ‘s nachts, ter plekke bij een crisissituatie, een discussie wordt gevoerd tussen de specialist ouderengeneeskunde en de psychiater waar ze niet gaan uitkomen.’ (‘Regionale samenwerking voorwaarde voor implementatie Wzd’)

Info uitwisselen in versnipperd landschap

Bottom line in zorg (en dwang) thuis is zoals altijd het verhaal achter de casuïstiek goed leren snappen: van cliënt, familie, cliëntsysteem. De complexiteit van ambulant werken binnen een divers werkveld aan professionals beperkt zich natuurlijk niet tot de Wzd, maar is wel een factor die ook de Wzd raakt. Lukt het om in deze werkcontext informatie goed uit te wisselen? Wie heeft nu en straks de regie? En zoals een SOG verbonden aan een regionale keten dementie het stelt: vraag jezelf qua houding en intentie telkens af of jij over alle relevante informatie beschikt die hoort bij deze cliënt.

Inhoud voorop

Binnen lerende regionale netwerken praten de betrokken zorgverleners in werksessies over cliënt en naasten met huisartsen, POH’s, wijkverpleegkundigen, casemanagers dementie. Regionale afspraken in de bestuurskamer volgen deze inhoud, niet andersom.

En dan zie je dat ook de huisarts op natuurlijke wijze aanspreekbaar is op goede dementiezorg, óók als er zorg en dwang in het geding is. Puur op basis van de inhoud van de zorg. Niet in de rol van Wzd-functionaris of zorgverantwoordelijke, wél om op medische gronden een delier of depressie uit te kunnen sluiten, of – al dan niet via verwijzing naar de geriater – dementie vast te stellen. En wat een winst als diezelfde huisarts zich dan in zijn praktijk gesteund weet door de expertise van POH, wijkverpleegkundige en casemanager dementie. Passend bij de sociale benadering van mensen met dementie en hun naasten.

Dementiezorg thuis: Wzd vindt natuurlijke plek

Natuurlijk zou het voor de samenwerking in de keten dementiezorg helpen als de LHV haar Wzd-standpunt iets nuanceert en de rol van de huisarts in het netwerk erkent. Maar los van ferme standpunten is het goede nieuws dat op tal van plekken de ambulante Wzd een natuurlijke plek krijgt binnen goede dementiezorg thuis.

Door: Jeroen Schumacher, adviseur & coach bij Vilans.
Lees ook zijn blogs: De ontwikkeling van goede zorg en dwang binnen de Wzd  en Een deur kan op vele manieren open.