Deze nieuwe werkwijze, die stapsgewijs wordt ingevoerd, komt mede voort uit een publicatie van onderzoeks- en adviesbureau FWG, waarin vijf toekomstscenario’s voor anders werken in verpleeghuizen worden beschreven. Deze scenario’s zijn in samenwerking met Laurens bedacht om oplossingen te bedenken voor de problemen in de verpleeghuizen op het gebied van personeelstekort, toenemende zorgvraag en de hoge werkdruk.
Wijkverpleegkundigen
Verzorgenden in een eigen zorgteam laten werken lijkt volgens bestuursvoorzitter van Laurens, Ronald Buijs, op de manier waarop wijkverpleegkundigen werken. Verzorgenden lopen ook een route, maar dan binnen het verpleeghuis. Het zorgteam werkt aanvullend op het ‘woonteam’ van medewerkers, samen met naasten en vrijwilligers.
Nieuw organisatiemodel
Buijs voorzag bij het vaststellen van de lange termijnkoers dat Laurens op de huidige manier de zorg niet kan continueren. In de podcast Voorzorg vertelt hij over een nieuw organisatiemodel voor de ouderenzorg. “Veel taken die nu door medewerkers worden gedaan, kunnen ook door mantelzorgers en vrijwilligers worden gedaan. Het rapport van FWG heeft mij vooral inzicht gegeven in de omvang van die taken. Mantelzorgers en vrijwilligers kunnen 22 procent van alle taken overnemen. Dat percentage heeft mij echt verbaasd.”
Astronautenvoeding
Naast de vijf toekomstscenario’s, waar ‘Geef mantelzorgers een volwaardige rol in het team’ er een van is, heeft FWG ook een aantal radicale ideeën opgetekend. Het standaard inkopen van astronautenvoeding is daar een voorbeeld van, net als het verwijderen van alle badkamers in een verpleeghuis en in plaats daarvan een ‘centraal verwenplein’ creëren. “De meeste van deze ideeën zijn niet-wenselijke scenario’s”, zegt manager van de onderzoeksafdeling en onderzoeker bij FWG, Geertje van de Ven, in de podcast, “maar tegelijkertijd kunnen zorgorganisaties hiermee nadenken over hun grenzen en sommigen zijn misschien in de toekomst wel realistisch.”
Buijs ziet de radicale ideeën meer als antwoorden in het geval het niet lukt om de zorg anders te organiseren en de samenleving niet actief gaat meedoen. “Pas dan komen we helaas op dit soort schrale ideeën uit. Het schrappen van welzijn is ook zo’n radicaal idee. Dat heeft veel impact op de kwaliteit van leven. Daar moeten we dus ver vandaan blijven wat mij betreft.”
27 december 2023
In de Voorzorg podcast 99# ‘Ouderenzorgorganisatie Laurens implementeert nieuw organisatiemodel verpleeghuis’ is terecht aandacht voor het betrekken van mantelzorgers en vrijwilligers. Bestuurder Ronald Buijs verbaast zich met mij dat in de ouderenzorg naasten geen systematische rol hebben gekregen. Vijftien jaar geleden was dit al een van mijn aanbevelingen tijdens het begeleiding van relationeel werken in diverse huizen van Laurens.
Uit het sterk rekenkundig ingestoken onderzoek van FWG blijkt dat naasten en vrijwilligers grote potentie hebben en 22 procent van de taken kunnen uitvoeren. Taken die uit het pakket van professionals gehaald kunnen worden. Vooral mantelzorgers zijn aantrekkelijk, omdat zij niet vallen onder beroepsmatig handelen, waardoor zij ook voorbehouden handelingen mogen uitvoeren. Dit in tegenstelling tot vrijwilligers.
Persoonlijk vind ik het bedroevend dat het huidige en toekomstige tekort aan medewerkers de motivatie is voor de genoemde scenario’s ‘positie van mantelzorgers’ en ‘positie van vrijwilligers’. Ik beluister nauwelijks een gezamenlijk doel: menslievende, relationele en optimale zorg. Voor bewoners is de hulp en aanwezigheid van familie veelal vertrouwd en helend. De liefde en verbinding verlichten een zware tijd. Mantelzorgers kennen de bewoner als geen ander. Zij kunnen professionals informeren en adviseren over gewoonten en ervaringen, als een bewoner door bijvoorbeeld cognitieve problemen hiertoe zelf niet in staat is. Het maakt samenwerken en samenleven plezierig.
De intentie van Laurens om tot een gelijkwaardige positie van vrijwilligers en naasten in een team te komen, vraagt een nadere uitwerking om handen en voeten te krijgen. Er wordt gezocht naar een nieuwe benaming. Kameraden? Hand in hand. Ja, dat lijkt me een goed idee. Een aantrekkelijk en gemeenschappelijk doel is wel vereist om elkaar in het speelveld niet voor de voeten te lopen.
Op het eind van de podcast komen kort vragen aan bod: Hoe komen we aan vrijwilligers en naasten? Hoe gaan we het hen makkelijker maken? Zeer relevant, gezien de vaak grote belasting van mantelzorgers die werk, studie en de zorg voor (klein)kinderen door het gebrek van kinderopvang met de moed der wanhoop proberen te combineren. Er wordt gedacht aan een app om vraag en aanbod te koppelen, maar of dit bij het huidige hoge water voldoende zoden aan de dijk zet?
Mijn haren gaan recht overeind als ik hoor dat het afstemmen zoveel tijd van professionals vraagt en dat het wellicht beter is om dit te centraliseren. Afstemmen, bij iedere ontmoeting opnieuw, is naar mijn idee de kern van zorgen. Mijn recent verschenen boek Een bron van zorg. Compassievol zorgen in familieverband. Erkenning van mantelzorgers en professionals is een koffer vol ervaringsverhalen, achtergronden en handvatten voor organisaties en professionals die zoeken naar mogelijke routes.