Het IKNL heeft voor het eerst landelijk een verkenning gedaan naar de cijfers, en man-vrouwverschillen bij kanker een rij gezet. “Welke verschillen zien we in het optreden van kankers die zowel vrouwen als mannen kunnen treffen?” IKNL roept daarbij op tot verdere samenwerking en onderzoek om de vrouw-manverschillen in kanker beter te begrijpen en de zorg voor kankerpatiënten te verbeteren.

Incidentie

Jaarlijks krijgen 120 duizend mensen per jaar de diagnose kanker. Daarbij is weinig bekend over de verschillen in het krijgen (oorzaken), de behandeling en de uitkomst daarvan. Hetzelfde geldt voor de bekendheid over de verschillen in overleving van de ziekte en wat de kwaliteit van leven is die ervaren wordt.

In het onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen gender en geslacht. Beide hebben invloed op de ziektebeelden, het omgaan met de ziekte en de (eventuele) behandeling. De definities die gehanteerd worden, zijn: sekse of geslacht, de biologische en fysiologische kenmerken die mensen indelen in mannen of vrouwen. Gender, de sociale eigenschappen en mogelijkheden die verband houden met het man- of vrouw-zijn.

Blootstelling aan risicofactoren

Als het gaat om de soorten die zowel mannen als vrouwen treffen krijgen mannen vaker kanker. De verschillen zijn de afgelopen decennia wel kleiner geworden door minder verschillen in blootstelling aan risicofactoren. Op uitzonderingen na, is er bij de meeste kankersoorten na geen verschil in het stadium dat de kanker wordt ontdekt.

Naast biologische verschillen, heeft ook de blootstelling aan risicofactoren invloed op het ontwikkelen van kanker. “Daar waar de blootstelling aan risicofactoren tussen mannen en vrouwen verschilt, moet overwogen worden om preventiemaatregelen en -campagnes specifieker te richten op vrouwen of mannen.”

Verschillen in behandeling

Er zijn verschillen tussen de behandeling van kanker tussen mannen en vrouwen. Deels komt dit doordat de mogelijkheden van behandeling van kanker afhangen van onder andere het stadium van de ziekte, de leeftijd van de persoon en bijkomende ziekten.

Zo is te zien dat vrouwen minder vaak een behandeling die werkt op het hele lichaam krijgen dan mannen bij onder andere melanoom en dikke darmkanker. Vrouwen, vooral oudere vrouwen, lijken juist vaker supportive care (geen tumorgerichte behandeling) te krijgen. Waarom dit is, moet verder uitgezocht worden, staat in het rapport.

Overleving

Over het algemeen hebben vrouwen een betere overleving dan mannen. Dat is vooral terug te zien bij schildklierkanker, myeloïde maligniteiten (kanker van bloedcellen), en huidkanker (melanoom en plaveiselcelcarcinoom). Blaaskanker is één van de uitzonderingen, waarbij mannen een betere overleving hebben dan vrouwen.

Kwaliteit van leven

Er is een grotere achteruitgang in kwaliteit van leven te zien bij mannen wanneer er een vergelijking wordt gemaakt tussen de mannen die leven met of na kanker en een gezonde groep mannen. Dit laat zien dat het belangrijk is om ook altijd een vergelijking te maken met een groep zonder kanker.

Vrouwen geven vaker aan behoefte te hebben aan ondersteuning. Ondanks dat is het belangrijk dat medisch professionals de behoefte aan psychosociale ondersteuning blijven uitvragen bij alle patiënten.

Aanbevelingen

De verkenning laat zien dat het aan te raden is om op het gebied van preventie maatregelen en campagnes af te stemmen op verschillen tussen vrouwen en mannen en het gedrag van personen.

Verder moet onderzoek naar man-vrouwverschillen meer inzicht geven in verschillen in toepassingen en werkzaamheid van behandelingen. Daardoor krijgen we meer zicht op de achterliggende redenen hiervoor.

Ten slotte raden de onderzoekers aan om je als medisch professional bewust te zijn van mogelijke verschillen in behandeling en voorkeuren. Besteed daarom aandacht aan kwaliteit van leven en specifieke zorgbehoeften.