Eind vorig jaar presenteerde de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) het advies ‘Is dit wel verantwoord?’. Dit vond zijn weerklank in de zorgpraktijk, beleid én politiek: iedereen staat achter het doel om de verantwoordingpraktijk te verbeteren en meer te laten stoelen op vertrouwen. En toch lijkt het soms wel alsof niemand de bureaucratie in de zorg écht wil terugdringen.

Goede zorg: de uitdagingen van zorgverlening

Het zal je maar gebeuren. Je levert zorg aan mensen in de laatste levensfase. Hospice Heuvelrug (onderdeel van Warande) krijgt al jarenlang bijzonder goede beoordelingen van gasten en familie en in de audits. De zorg wordt gegeven door betrokken en goed opgeleide medewerkers en een grote, mooie groep vrijwilligers. Hoewel het maar klein is (zes plaatsen), zijn we er in de hele organisatie trots op.

De rol van zorgverzekeraars

De zorg wordt betaald door de zorgverzekeraar van de gasten. Het belangrijkste doel van de verzekeraar is om er voor te zorgen dat de cliënten toegang hebben tot goede zorg als dat nodig is. De zorgaanbieder zorgt er voor dat er goede zorg gegeven wordt en de verzekeraar zorgt ervoor dat er betaald wordt. Dat klinkt allemaal niet zo moeilijk toch?

Complexe situatie

Was het maar zo eenvoudig. Ministeries, uitvoeringsorganen en beroepsverenigingen hebben ieder vanuit het eigen perspectief gedefinieerd wat zij goede zorg vinden. En zij vinden in de verzekeraars een trouwe uitvoerder van al die regels en eisen. En aangezien de verzekeraar alleen kan sturen met geld wordt de zorgaanbieder bij zogenaamde tekortkomingen gekort op het budget.

Administratieve lasten

Even terug naar het hospice waarover gasten en familie zo tevreden zijn. De verzekeraar heeft zo zijn eigen methoden om te bepalen of het geld wel goed besteed is. Dan gaat het niet meer om goede zorg maar om het voldoen aan de administratieve eisen en procedures. Na, in het kader van de materiële controle, vijf ‘dossiertjes’ (zo noemt de verzekeraar dat) bestudeerd te hebben, constateren zij dat de zorgaanbieder in gebreke is gebleven. De verzekeraar erkent dat de zorg geleverd is. Dat lijkt dan helder te zijn. Maar de werkelijkheid van de verzekeraar is een andere dan die van het hospice.

De last van regelgeving op zorgverleners

Niet in alle gevallen is nog te achterhalen wie de indicatie voor zorg heeft gesteld. Dan gaat het om het juiste opleidingsniveau van de medewerker. Of het zorgplan is te laat ondertekend door de gast of de familie. En de verzekeraar stelt eisen aan het opleidingsniveau van de medewerkers en ‘directe’ contacttijd. Nog afgezien van het feit dat dat achteraf allemaal moeilijk te achterhalen valt, bemoeit de verzekeraar zich hier nadrukkelijk met de organisatie van de zorg. De zorgaanbieder en haar medewerkers worden hier gereduceerd tot uitvoerders van de verzekeraar. De verzekeraar eist vervolgens 150.000 euro terug. Van dat geld kan de organisatie zeker drie verzorgenden inzetten. Of minder als we een medewerker vrijmaken om bij te houden of we aan alle eisen voldoen en dan die medewerker vervangen door een zzp’er.

Vertrouwen en ruimte in de zorg

Op een heel ander niveau zijn we in de samenleving met elkaar in gesprek over regeldruk, administratieve lasten, breed inzetten van medewerkers, gebruik maken van talenten en nog veel meer om de zorg houdbaar te houden. Maar zolang verzekeraars op deze manier denken uitvoering te moeten geven aan alle regelingen, komt hier niets van terecht. We halen de lucht en de energie uit de zorg. Laten we de zorg de ruimte geven. In het vertrouwen dat er gewoon goede zorg geleverd wordt ook zonder die regeltjes en hun handhavers.

Door Harry Finkenflügel, bestuurder van Warande, docent en onderzoeker aan het Erasmus School of Health Policy & Management (ESHPM) van de Erasmus Universiteit in Rotterdam