Klimaatverandering en mensenrechten
Duurzaamheid en een gezonde leefomgeving krijgen een steeds belangrijkere plek in de zorg en in de samenleving. Het nieuws wordt gedomineerd door kwesties rond Chemours, Tata Steel en procedures die worden gevoerd tegen Shell, KLM en ING. Een recente uitspraak van het Europese Hof van de Rechten van de Mens laat zien dat klimaatverandering kan worden aangemerkt als een zaak op het gebied van mensenrechten.
Veranderende wet- en regelgeving
Ook de wet- en regelgeving rond duurzaamheid is volop in beweging. De klimaatwet en het klimaatplan hebben hun intrede gedaan. Duurzaamheid heeft een grondslag in het Integraal Zorgakkoord. In de Omgevingswet die per 1 januari 2024 in werking is getreden, vervult de fysieke leefomgeving een centrale rol als toetsingskader. Dossiers op het gebied van stikstof, PFAS, waterkwaliteit en wonen houden het land in hun greep. Ook de zorgsector ondervindt hiervan gevolgen. We gaan kort in op enkele actuele voorbeelden:
- PFAS in medische producten
Minister voor Medische Zorg Pia Dijkstra heeft op 15 april de Tweede Kamer geïnformeerd over een stappenplan om PFAS in medische producten versneld uit te faseren. Een oplossing blijkt complex. Alternatieven zijn er niet altijd, en PFAS-vrije producten kunnen soms alleen met behulp van PFAS geproduceerd worden. Vervanging vraagt bovendien een internationale aanpak, omdat de markt voor medische producten sterk internationaal van karakter is. - Green Deal 3.0
Met de Nederlandse Green Deal ‘Samen werken aan duurzame zorg’ (Green Deal 3.0) zet een groot aantal partijen zich in om de zorgsector versneld te verduurzamen. Dit is van belang omdat de zorg minstens 7% van de CO2-uitstoot veroorzaakt en in de zorgsector veel afval wordt geproduceerd. - Toezicht
Ook in toezicht op de zorg speelt duurzaamheid een steeds grotere rol. In het nieuwe Meerjarenbeleidsplan 2024 -2027 ‘Toezicht op de zorg van nu en in de toekomst’ van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) staat dat menselijk, samen en duurzaam de waarden zijn die IGJ hanteert bij haar toezicht. - Europese regelgeving
De Europese regelgeving rond verplichte verslaglegging over duurzaamheidsrapportages (waaronder milieufactoren, sociale factoren en governance factoren) gaat snel meer gevolgen hebben voor zorgorganisaties. Een zorgondernemer heeft niet alleen financiële verantwoording af te leggen, maar moet zich ook bewust zijn van het belang om op duurzaamheid verantwoording af te leggen en transparant te zijn. Bovendien zullen de duurzaamheidsaspecten bij zorginkoop en zorgcontractering een steeds belangrijkere rol gaan spelen.
Nieuwste ontwikkelingen
Recent is een wetsvoorstel ingediend om ‘ecocide’ strafbaar te stellen. In principe zijn strafbaarstellingen gericht op gevaar voor de openbare gezondheid of levensgevaar voor andere personen. In dit nieuwe wetsvoorstel wordt met de strafbaarstelling het milieu zélf het beschermde rechtsgoed. Ook komt de toepassing van het milieustrafrecht los te staan van het bestuursrecht. Vervolging kan plaatsvinden zonder dat bestuurlijke geboden of verboden zijn overtreden.
Tips voor zorgorganisaties
Wat zijn nu precies de betekenis en de gevolgen van de recente rechtspraak en wetgeving rond duurzaamheid voor u en uw zorgorganisatie? Hierover spreekt mr. Timo van Oosterhout, advocaat gezondheidsrecht bij VvAA Legal, op het Zorgvisiecongres ‘Duurzame en circulaire zorg’ op 12 juni 2024 in Woerden. Hij maakt daar de vertaalslag van wet- en regelgeving naar praktische tips waarmee u zo goed mogelijk kunt inspelen op deze nieuwe ontwikkelingen.
