Hospicezorg is in toenemende mate een onmisbare vorm van zorg voor mensen in de laatste levensfase. Een hospice biedt een warme, veilige omgeving waarin mensen waardig kunnen sterven, omringd door de zorg en steun van toegewijde en deskundige vrijwilligers en professionals. De situatie in Bloemendaal is niet uniek. Plannen voor de bouw van nieuwe hospices stuiten wel vaker op weerstand van omwonenden. Het bezwaar is vaak ingegeven door onbekendheid, onwetendheid en angst.

Taboe rond de dood

Primair, regelmatig scherp verzet maakt zichtbaar hoezeer we als samenleving worstelen met het integreren van de dood in ons dagelijks leven. Mensen vrezen dat de nabijheid van een hospice hen of hun kinderen bijna dagelijks zal confronteren met de dood, bijvoorbeeld door voorbijrijdende rouwauto’s. De komst van een hospice zou ook kunnen leiden tot waardevermindering van het eigen huis, vreest men. Misschien begrijpelijke argumenten, maar zijn deze bezwaren en angsten eigenlijk niet vooral gebaseerd op een diepgeworteld taboe rond de dood? Een taboe dat dringend doorbroken moet worden. In plaats van de dood weg te stoppen in een hoekje van de samenleving, zullen we de dood – net als vroeger – moeten accepteren als integraal onderdeel van het leven.

De bezwaren van omwonenden blijken in de praktijk vroeg of laat altijd weg te vallen. Er zijn in Nederland voorbeelden waar hospices direct grenzen aan een schoolplein, zonder dat dit tot problemen leidt. Sterker nog, zodra een hospice eenmaal de deuren heeft geopend, veranderen de meeste buurtbewoners in de grootste supporters. De aanvankelijke weerstand maakt plaats voor begrip en waardering, omdat mensen inzien welke belangrijke en waardevolle rol het hospice vervult. Niet alleen voor de patiënten en hun families, maar voor de hele gemeenschap.

Groeiende vraag naar hospicebedden

VPTZ Nederland benadrukt dat de behoefte aan meer hospicebedden vanuit de samenleving dringend is. Dit betekent dat we niet alleen bestaande hospices moeten uitbreiden, maar zeker ook nieuwe initiatieven moeten verwelkomen en ondersteunen. Daarnaast bepleit VPTZ Nederland van harte dat het de hoogste tijd is om de dood meer te integreren in ons dagelijks leven.

Gemeenschapsproject

Hospicezorg is in essentie een gemeenschapsproject. De meeste hospices ontstaan vanuit lokaal initiatief, gedragen door betrokken burgers die het belangrijk vinden dat hun gemeente over een hospice beschikt. Deze burgers zetten zich vrijwillig en onbezoldigd in om het hospice op te richten en draaiende te houden. Er zijn maar weinig andere vormen van zorg waarin vrijwilligers zo’n cruciale rol spelen.

Vrijwilligers in de terminale zorg leveren een unieke en onmisbare bijdrage aan een hoge kwaliteit van zorg. Daarnaast is de financiële steun van de lokale gemeenschap essentieel; zonder donaties van lokale ondernemers en inwoners zouden hospices niet kunnen bestaan. Hiermee vormt het een prachtig voorbeeld van omzien naar elkaar, gemeenschapszin, solidariteit en lokaal burgerinitiatief. Lokale initiatieven voor nieuwe hospices onderstrepen de maatschappelijke waarde van deze instellingen, vooral in een tijd waarin passende zorg steeds belangrijker wordt.

Verrijking

Nieuwe hospices zijn geen bedreiging, maar een verrijking. Er ontstaat daarmee niet alleen een plek waar mensen waardig en in rust kunnen sterven, maar ook een plek waar het leven, in al zijn facetten, gevierd en gekoesterd wordt. Het is een plek van oprechte aandacht en warme zorg – waarden die elke gemeenschap zou moeten omarmen.

Het is dan ook mooi en hoopvol dat zoveel mensen hun verontwaardiging hebben uitgesproken over het verzet tegen de vestiging in Bloemendaal.

De komst van nieuwe hospices is een kans om als samenleving sterker en meer verbonden te worden. Laat de taboes los;  omarm dat de dood, net als het leven, een plaats verdient in ons hart en in onze buurt.

Door: Carla Aalderink, directeur Vrijwilligers Palliatieve Terminale Zorg Nederland (VPTZ), koepelvereniging van ruim 200 vrijwilligersorganisaties in de palliatieve terminale zorg, waaronder zo’n 140 hospices.