Aan ambitie ontbreekt het niet in de zorgparagraaf van het regeerprogramma: voor 2030 moet de administratietijd in de zorg gehalveerd zijn. Het schrappen van onnodige regels die het papierwerk doen ophopen is de ambitie van vrijwel elke VWS-minister dit millennium, maar het blijkt een veelkoppig monster waartegen het lastig strijden is. De grote troef die Agema in handen heeft, is dat ze naast minder administratie kan inzetten op geautomatiseerde administratie.

Revolutionaire mogelijkheden

“Revolutionair zijn de mogelijkheden die generatieve kunstmatige intelligentie (AI) in de zorg heeft”, staat in het regeerprogramma. En inderdaad, voorbeelden te over de afgelopen jaren: van spraaktechnologie in het ziekenhuis, de huisartsenpraktijk en de langdurige zorg tot taalmodellen die patiëntinformatie samenvatten, concept-antwoorden op patiëntvragen genereren of –ontslagbrieven genereren.

Opschalen is uitdaging

Het zijn stuk voor stuk concrete use cases die al in de praktijk worden gebracht en zo beschouwd dus laaghangend fruit zijn. De grote uitdaging zit er vaak niet in om toepassingen op één plek te gebruiken, maar om ze breed uit te rollen en te integreren. Bovendien is AI geen toverspreuk om problemen op te lossen. In een reactie op de plannen wijst de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) er dan ook op dat het kabinet “wel erg sterk” leunt op de mogelijkheden van kunstmatige intelligentie.

Databeschikbaarheid

Daar komt nog bij dat taalmodellen en andere vormen van generatieve AI maar een deel van het scala zijn. AI wezenlijk te laten bijdragen aan de toegankelijkheid en kwaliteit van zorg vraagt om nog veel meer. Dat begint bij het op orde krijgen van de basis, te beginnen met de databeschikbaarheid in de zorg. De Federatie Medische Specialisten (FMS) dringt er bij de minister op aan om bijvoorbeeld eindelijk te zorgen voor een goede data-infrastructuur.

In dat opzicht is het ook interessant dat in het regeerprogramma staat dat een opt-out het uitgangspunt is. Oftewel: gegevens worden gedeeld, tenzij een burger actief aangeeft dat niet te willen. Dat is precies het omgekeerde van de huidige situatie. In bijvoorbeeld de spoedzorg dringt een brede zorgcoalitie hier al langer op aan.

Hoge verwachtingen

De minister schept hier verwachtingen mee. Het is de vraag of – en zo ja: hoe snel – ze die kan waarmaken. Vorige week nog liet ze aan de Tweede Kamer weten voorlopig zogeheten eenheid van taal en eenheid van techniek niet wettelijk af te dwingen. Oftewel: eenduidige verslaglegging en systemen die met elkaar kunnen communiceren zijn weliswaar een absolute randvoorwaarde, maar Agema voelt zich niet geroepen om hier na jaren stroperigheid meteen hard op te sturen.

Grote slag

De nieuwe minister heeft met de technologische vooruitgang en de mogelijkheden van AI een stevige troef in handen gekregen, maar het volstaat niet om die achteloos op tafel te gooien. AI heeft de potentie om een grote slag te slaan, maar om dat ook daadwerkelijk te doen is veel werk nodig. Het is aan Fleur Agema om haar kaarten daadkrachtig en verantwoord uit te spelen.