Het ziekenhuis van morgen – editie 2

Eind 2018 boog Morgens zich al een keer over hoe het ziekenhuis van morgen eruitziet. Inmiddels is de druk op de zorg alleen maar verder toegenomen. Genoeg reden om nog eens een blik op de toekomst te werpen. Ditmaal aan de hand van drie toekomstbeelden. Eén van de toekomstbeelden die geschetst wordt in het ziekenhuis van morgen is ‘hoe ziet het ziekenhuis eruit over 10 jaar als er maximaal ingezet wordt op digitalisering en technologische ontwikkelingen’.

Met realisme naar de toekomst kijken

Guido beschrijft dat de neiging is om futuristische toekomstbeelden te schetsen van ziekenhuizen die maximaal digitaal zijn ingericht over 10 of 20 jaar. Zijn oproep is echter om realistisch te blijven over de ontwikkelingen. Er zijn namelijk eindeloos veel technologische mogelijkheden voor ziekenhuizen, maar een essentiële voorwaarde om de meer futuristische toekomstbeelden ook echt werkelijkheid te laten worden, is het inrichten van een wendbare organisatie. Deze wendbare organisatie moet instaat zijn mee te bewegen met alle ontwikkelingen. En daar zit de crux. Het is namelijk complex om een staande organisatie zoals het Radboudumc te veranderen. Dat betekent dat we met enig realisme naar alle mogelijkheden en ontwikkelingen moeten kijken.

Maximaal Digitaal – Het ziekenhuis van morgen

In de publicatie ‘Het ziekenhuis van morgen – editie 2’ schetst Morgens een toekomstbeeld hoe het ziekenhuis eruitziet als het maximaal inzet op digitalisering. Onderstaand het toekomstbeeld maximaal digitaal:

Maximaal digitaal maakt gezondheidszorg 24/7 voor iedereen toegankelijk. Zorg is door de inzet van technologie persoonlijk, makkelijk en efficiënt. Software is intuïtief en gebruiksvriendelijk en elke stukje data draagt bij aan het verlichten en verbeteren van de zorg. Technologie en geavanceerde algoritmes detecteren ziektes vroegtijdig. Ze voorspellen ziekteverloop en bieden patiënten optimale ondersteuning met gepersonaliseerde zorg. AI en robots verlichten de administratieve lasten door repetitieve taken en administratieve werkzaamheden over te nemen. Zo maakt speech-to-text toetsenborden overbodig en stellen Large Language Models behandelplannen op. Uitwisselen van data verloopt soepel en eenvoudig, de privacy is gewaarborgd en regels vormen geen beperkende factor. Technologie laat alle ruimte aan de zorgprofessionals om persoonlijke aandacht aan patiënten te geven. Zorgprofessionals ervaren ademruimte, zijn tevreden en hebben een prettige werkomgeving.

Ontwikkelingen in de komende 10 jaar: op weg naar een maximaal digitaal ziekenhuis

Ook al is de ontwikkeling naar een maximaal digitaal ziekenhuis complex, Guido voorziet in de toekomst een aantal bewegingen die een verschuiving in de zorgsector zullen betekenen en die ontketend kunnen worden door meer digitaal te denken en te doen in ziekenhuizen.

Zorg op de bank bij de patiënt organiseren

Guido ziet digitalisering als de sleutel tot betere en toegankelijkere zorg voor iedereen. “Zorg dichtbij betekent dat je makkelijk toegang hebt tot zorg vanuit je eigen omgeving”, legt hij uit. Hij schetst een beeld waarin patiënten zorg kunnen ontvangen vanuit huis, bijvoorbeeld door middel van advies via een app of een snelle verbinding met een zorgverlener. Een systeem waarin patiënten gemakkelijk kunnen zien welke zorgverlener ze nodig hebben en waarin die zorgverlener snel bereikbaar is. “Dit soort functionaliteiten maakt zorg efficiënter en verhoogt de toegankelijkheid. Het doel moet zijn dat de juiste zorgverlener uiteindelijk bij jou op de bank zit. Het is heel fijn als je goed ontvangen wordt in een ziekenhuis als patiënt, maar het liefst wil je er helemaal niet komen.”

Data en AI: bouwstenen voor gepersonaliseerde en efficiëntere zorg

Door slim gebruik van data kunnen ziektes vroegtijdig worden gedetecteerd, het ziekteverloop kan worden voorspeld, en behandelingen kunnen beter worden gepersonaliseerd. “Digitalisering en inzicht in data zijn daar een begin van”, zegt Guido. Hij benadrukt dat data de basis vormt voor het verbeteren van zorgprocessen en het creëren van meer transparantie binnen de zorg.

De inzet van AI en geavanceerde algoritmen helpt niet alleen bij diagnose en behandeling, maar kan ook administratieve taken verminderen. Dit betekent minder tijd achter de computer voor zorgverleners en meer tijd voor directe patiëntenzorg. “AI kan bijvoorbeeld helpen bij het opstellen van behandelplannen, wat zorgprofessionals meer ademruimte geeft.”

Deze technologieën dragen bij aan een efficiëntere zorgverlening en verbeteren de werkomstandigheden voor zorgverleners.

Een mooi voorbeeld van dit toekomstbeeld is het filmpje van General Electric Health Care, waarin in een patiënt in haar thuisomgeving een maligniteit signaleert in haar borst: GE Healthcare Imaging 2030 – Meet Sophie (youtube.com)

Zorg in ecosystemen

Naast de kracht van data en kunstmatige intelligentie die zorg persoonlijker en efficiënter maken, speelt ook samenwerking binnen de regio een cruciale rol. Deze samenwerking leidt tot de ontwikkeling van gezondheidsecosystemen, waarin zorgaanbieders samenwerken aan de behoeften van hun regio. Guido benadrukt dat de toekomst van de zorg niet alleen digitaal is, maar ook afhankelijk van een nauwere samenwerking tussen verschillende zorginstellingen in de regio. Het verbinden van zorgaanbieders in een gezondheidsecosysteem maakt zorg op maat mogelijk, afgestemd op de behoeften van de regio. Digitale innovaties kunnen een belangrijke rol spelen om deze samenwerkingen te ondersteunen.

Digitaal denken en doen

Of het nu gaat om zorg dichter bij huis, zorg in ecosystemen, of het gebruik van data en AI. Uiteindelijk gaat het niet om het middel, maar vooral om hoe het de zorg kan verbeteren en toegankelijker kan maken. Technologie moet zorg niet alleen efficiënter maken, maar ook persoonlijker en patiëntgericht. “Het gaat niet om dat AI de dokter moet vervangen, het gaat erom hoe AI de dokter of verpleegkundige kan ondersteunen betere zorg te leveren.”

Guido onderstreept dat we ons dus niet moeten focussen op de nieuwste technologieën; de kern ligt in het creëren van een organisatie die digitaler kan denken en werken. “In de privésfeer lukt ons dat al. Als de kraan lekt gaan we op youtube kijken hoe we de kraan moeten maken. Die mindset wil je ook in het ziekenhuis terugzien. Als je dat voor elkaar hebt, dan heb je als organisatie je digitale maximum bereikt, omdat op die manier iedereen in staat is om processen onder de loep te nemen en te denken kunnen we hier een digitaal middel inzetten om een oplossing te vinden in onze fysieke wereld. “Je kunt wel toekomstbeelden schetsen met allerlei digitale innovaties, maar zonder een wendbare organisatie kunnen deze ideeën niet effectief worden geïmplementeerd,” stelt hij. Het ziekenhuis van morgen moet technologie omarmen en flexibel inspelen op nieuwe digitale toepassingen en veranderende zorgvraag.

Hoe begeleidt het Radboudumc de verandering naar meer digitaal denken en doen?

Eén van de grootste uitdagingen en tegelijkertijd dus ook het belangrijkste om te doen is het begeleiden van de verandering. Het begint allemaal bij het opleiden en betrekken van medewerkers bij digitale veranderingen. Want het is niet mogelijk digitaal te transformeren zonder de medewerkers. “Het is essentieel dat zorgprofessionals openstaan voor technologische innovaties en dat zij actief deelnemen aan de implementatie daarvan”, benadrukt hij.

“Dit vraagt om investeringen in training en bijscholing om medewerkers vertrouwd te maken met nieuwe technologieën. Maar het gaat verder dan alleen training; het gaat om het creëren van een menselijke organisatie die instaat is de adoptie aan te kunnen. Dat staat of valt bij mensen verantwoordelijk maken voor een bepaald proces. Bij het Radboudumc hebben we dat inmiddels goed ingericht door zowel in de top als op de werkvloer mensen verantwoordelijk te maken voor digitaal werken en ze ook tijd en ruimte te geven voor deze verantwoordelijkheid.

In het verleden hebben we dat heel vaak mis zien gaan. Doordat er geen governance was ingericht, bleef een technische innovatie iets van de technici in plaats van de zorgverleners zelf. Zorgprocessen hadden geen eindverantwoordelijke zorgverlener waardoor snelle veranderingen door technologie niet mogelijk was. In het Radboudumc hebben we dus een E-governance ingericht. Op elke laag in de organisatie is er iemand verantwoordelijk. Daarnaast hebben we ook ontwikkelteams voor elk organisatieonderdeel. Deze ontwikkelteams hebben de opdracht om de organisatie wendbaar te houden en direct in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen. Een voorwaarde voor wendbaarheid is dat we zorgprocessen steeds meer weten te uniformeren. Een mooi voorbeeld daarvan is dat we in het Radboudumc inmiddels 281 zorgpaden geïdentificeerd zijn. Deze zorgpaden zijn of worden de komende tijd ingericht met generieke bouwblokken. Een generiek bouwblok beschrijft een stukje zorgproces, bijvoorbeeld peri-operatief proces, en faciliteert met technologie dit stukje zorgproces. Zowel voor de bouwblokken als de zorgpaden is een zorgverlener eindverantwoordelijk, waardoor snel beslissingen kunnen worden genomen in de nieuwe wereld van veranderende technologie. Hierdoor ontstaat een wendbare organisatie en dát is een essentieel uitgangspunt om ook in de toekomst digitaal te transformeren.”

Conclusie: wendbaarheid als sleutel tot digitale transformatie

De toekomst van zorg ligt niet in handen van de meest geavanceerde technologische innovaties die ervoor gaan zorgen dat we het zorginfarct weten af te wenden. De sleutel ligt vooral in het vergroten van de wendbaarheid van de organisatie om (technologische) ontwikkelingen te omarmen. Ziekenhuizen moeten hun structuren en culturen aanpassen om flexibel genoeg te zijn om nieuwe digitale toepassingen effectief te implementeren. Dit betekent een shift in mindset van alleen technologie adopteren naar technologie strategisch integreren in de organisatie. Met een wendbare organisatiecultuur en een focus op continue verbetering kunnen we ons voorbereiden op de toekomst.

Wil je verder praten naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met Annouck de Boer.