Borstkankervereniging Nederland bood de Tweede Kamer en bewindvoerders van VWS een petitie aan die door zeventigduizend mensen is ondertekend. Doel is om vrouwen die deelnemen aan het landelijk bevolkingsonderzoek te informeren over de dichtheid van hun borstklierweefsel en aanvullend onderzoek aan te bieden. Dit gebeurt nu niet en dat is gevaarlijk.

Zeer dicht borstklierweefsel

Zo’n 8 procent van de vrouwen die gebruikmaakt van het bevolkingsonderzoek heeft zeer dicht borstklierweefsel. Het is al langer bekend dat zij daarmee een grotere kans hebben op borstkanker, terwijl hun mammografie minder goed te beoordelen is. Het RIVM gaat onderzoeken of vrouwen met dicht borstweefsel regelmatig een MRI-scan kan worden aangeboden, maar dat duurt een halfjaar. Pas dan wordt beoordeeld of ‘de risico’s aanvaardbaar zijn en welk aanbod vrouwen gedaan kan worden’.

Niet informeren

Implementatie van MRI-screening gaat waarschijnlijk enkele jaren duren. Tot die tijd krijgen vrouwen niet te horen óf ze dicht borstklierweefsel hebben, iets wat met een mammografie eenvoudig is vastgesteld. De keuze om vrouwen niet te informeren is gebaseerd op de merkwaardige aanname dat zij niets met de informatie kunnen.

De realiteit is dat een op de acht vrouwen in westerse landen te maken krijgt met borstkanker. Voor ruim 30 procent van alle vrouwen geldt daarbij dat zij relatief dicht klierweefsel hebben, wat vroegtijdige detectie van borstkanker lastiger kan maken. Het gaat in Nederland om 350.000 vrouwen per jaar, bij wie het mogelijk moet zijn om eerder – en veelal tijdig – de diagnose borstkanker te stellen als daarvan sprake is. Het tempo en de accuratie van tijdige detectie moet dan ook snel omhoog.

Bottleneck

Een belangrijke bottleneck is momenteel een beperkte MRI-capaciteit, als gevolg van personeelstekort. Een structureel probleem, waar geen snelle oplossing voorhanden is. Waar we wél een verbetering kunnen doorvoeren is de detectiegraad van borstkanker binnen het huidige screeningsprogramma met mammografie. En daarbij is een hoofdrol weggelegd voor artificial intelligence (AI).

Een mammografie wordt in Nederland altijd door twee radiologen beoordeeld. Het toevoegen van AI-technologie aan de inzichten en vaardigheden van twee professionals is een game changer. De combinatie zorgt voor een gemiddelde verhoging van de detectiegraad van maar liefst 20 procent. Vooral bij vrouwen met dicht tot zeer dicht klierweefsel (in totaal ongeveer 40 procent) is de detectiegraad hoger (tot 18 procent). Met de implementatie van AI, wat wel met de spreekwoordelijke ‘druk op de knop’ mogelijk is, kan een eerste, belangrijke stap worden gezet richting verbetering van de screening voor alle vrouwen met dense borsten.

Europese AI-Act

AI in de zorg is bepaald niet nieuw en de wetgever heeft er zich al zorgvuldig over gebogen. De toepassing van AI bij borstkankerpreventie vindt bovendien in veel landen al op grote schaal plaats. In maart werd de Europese AI-Act aangenomen, ontworpen om risico’s te beheersen en verantwoord AI-gebruik te stimuleren.

Voor Nederlandse zorgbestuurders is het dan ook de hoogste tijd dat om AI te omarmen bij de bestrijding van borstkanker. Een belangrijk argument is het gelijkheidsbeginsel.

Iedereen

In Nederland heeft iedereen recht op de best mogelijke zorg. Als ziekenhuizen AI niet omarmen bij de bestrijding van borstkanker, dan doen private partijen dat en helaas kunnen veel mensen zich een scan met ondersteuning van AI dan niet permitteren. Dat mogen zorgbestuurders niet laten gebeuren.

Door: Nico Karssemeijer, emeritus-hoogleraar Radiologie aan het Radboud UMC en Pieter Kroese, CEO van ScreenPoint Medical