Een zorgaanbieder uit Noord-Nederland aan de lijn over de inconsequenties van actueel zorgbeleid. De casus: “De Wzd vraagt van ons open-deuren-beleid te organiseren en tegelijk is inschakelen van familie om te reageren op een GPS-signaal van de buiten (te ver) wandelende bewoner juridisch een niet begaanbaar pad.”

En daar sta je dan met je goeie bedoelingen als zorgaanbieder. Hoe ga je hier mee om? Ik kom op drie perspectieven: de bewoner, de jurist en de zorg(professional).

De bewoner, de cliënt

Dit is het perspectief van het leven. Alledaags leven voor u lezer en voor mij, waarin je kan gaan en staan waar je maar wil. En dat willen we. Een zo gewoon mogelijk leven, ook voor bewoners ofwel cliënten in de langdurige zorg, al dan niet met gedragsproblematiek. Met maatwerk in het aanbod, aangepast op het individu. Welke zorgaanbieder heeft dat niet in z’n vaandel staan?

Disclaimer op dit mooie ideaal: de bewoner wil vandaag dit en morgen dat. “Wie heeft gezegd dat ik consequent moet zijn?”, sprak Marco van Basten, die als trainer kritiek kreeg omdat hij zowat iedere week een ander team het veld in stuurde. De mens is niet consequent, ook bewoners (én naasten) lijden aan dit euvel.

De jurist

Hier winnen we advies in op de zuivere redenering. Juristen zijn er in getraind te wijzen op de precieze werking van de wet én op de voetangels die er mee gepaard gaan. Lekker feitelijk en daarmee een baken van helderheid om richting te bepalen in complexe situaties. Toch?

Disclaimer op de gewenste klare lijn: de ene wet is de andere niet. Kijk je naar de Wzd vanuit mensenrechten dan is vrij bewegen, ook buiten de instellingsmuren een no-brainer. Kijk je naar aansprakelijkheid dan blijkt GPS volgens de jurist van de eerder genoemde zorgaanbieder ten alle tijden de verantwoordelijkheid van de eigenaar, de zorgaanbieder. Ook dus als je net met familie de prima afspraak hebt gemaakt dat opsporen van de verdwaalde dierbare op straat hun taak is.

De zorg(professional)

Hier vinden we de professionele insteek. Waarin nieuwe wetgeving zoals de Wzd en privacy-wetgeving (‘het monster van de AVG’, zoals Jet Timmerman van Pieter van Foreest het noemt) samenkomen in de praktijk van alledag. Natuurlijk gaan vele zorgaanbieders gestaag door op het ingeslagen pad richting veilig opendeuren beleid. Onderdeel daarvan is het zorgvuldig afwegen van de verhouding tussen het bevorderen van alledaags leven voor de bewoners en voldoen aan verplichtingen die bij Wzd, AVG en ander generiek beleid horen.

De disclaimer hier is een soort escaperoom zonder uitgang. De wetgever, de jurist, de kennisorganisatie (ik dus): ze kunnen allemaal nog eens achterover leunen om zich te beraden en advies in te winnen. In de alledaagse zorg en begeleiding met soms stevige gedragsproblematiek van de bewoners is er die escape niet. Het hoort bij de zorg om met beperkte informatie, onzekerheden en inconsequenties in beleid toch te blijven handelen. Dat heet professionaliteit en die is ruim voorhanden in de langdurige zorg.

Gezond verstand

Terug naar de casus uit het Hoge Noorden. Wat kan ik hen adviseren? Natuurlijk wijs ik hen op handvatten zoals het prima FAQ van ActiZ/VGN.

En toch. De basis voor bekwaam handelen ligt niet in de wet en andere hulpstukken. De basis is het gezond verstand van de ervaren beroepsbeoefenaar. Weerbaar in het hanteren van de grilligheid dat gepaard gaat met gedragsproblematiek. Waakzaam om niet blind te varen op al te strakke regeltjes vanuit beleidsvoorschriften. Ervaren in het vergroten van de probeerruimte om tot meer vrijheidsgraden voor bewoners te komen. Die collega’s in de zorg – daar moeten we het van hebben.

Creëer de ruimte voor ze en geef ze voldoende support – zij lossen het op.

Door Jeroen Schumacher, programmamanager zorg & dwang bij Vilans