Voor mij draait zorg om veel meer dan alleen protocollen en regeltjes. Het gaat om luisteren naar wat mensen écht nodig hebben – niet alleen achter de beleidstafel, maar ook door in de levens van mensen te stappen. Ga de wijken en buurten in om te luisteren en te zien wat er speelt. Zoals prof. Hester van de Bovenkamp zegt: verhalen van patiënten en naasten kunnen dominante ideeën in het zorgbeleid ter discussie stellen. Ze helpen ons te begrijpen wat werkt en wat niet, waar de pijn zit en waar de hoop ligt.

Meebeslissen

Maar luisteren alleen is niet genoeg. Die verhalen moeten omgezet worden in actie en beleid. Dat betekent niet alleen dat we mensen raadplegen, maar ook dat we hen echt laten meebeslissen over hun zorg. In een diverse samenleving als de onze is dat cruciaal. Iedereen ervaart zorg anders: ouderen die willen blijven wonen in hun eigen huis, mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden, gezinnen die worstelen met financiële stress – elk perspectief is waardevol.

In Den Haag zie ik mooie initiatieven die dit laten zien. Zoals buurtkamers in wijken als Vrederust, en moedergroepen zoals de Buurtmoeders in Moerwijk, die uitgroeiden tot netwerken waar bewoners elkaar ondersteunen en informatie delen. Zulke initiatieven laten zien dat zorg niet iets is wat voor mensen wordt gedaan, maar met mensen wordt gecreëerd. Het versterkt de zelfredzaamheid van mensen en toont hoe belangrijk lokaal initiatief is. Of denk aan een inclusief team dat nadenkt over uithuisplaatsing, waarbij de vraag wordt gesteld: is dit écht nodig? Of kunnen we ouders net dat beetje extra ondersteuning geven, zodat ze zelf voor hun kinderen kunnen zorgen?

Lef

Wat we nodig hebben is lef. Lef om te luisteren, lef om te leren van fouten, en lef om beleid niet vanuit een ivoren toren te bedenken, maar samen met de mensen die het betreft. Zorg moet aansluiten bij hun verhalen, dromen en uitdagingen. En ook belangrijk: mensen horen liever een nee met uitleg en waarom iets niet haalbaar is, dan helemaal geen antwoord of geen betrokkenheid.

Beleidsmakers, denk niet voor inwoners. Sla inwonersparticipatie niet plat met ‘ze willen niet’, ‘ze doen niet mee’, of ‘ze kunnen het niet’. Denk buiten de gebaande paden, investeer in de kracht van de mensen zelf en kijk naar andere landen waar deze aanpak wel succesvol is, zoals in het Verenigd Koninkrijk.

Dus blijf ik vragen: wat is nou zorg voor iedereen? En wie bepaalt dat? Misschien is het tijd om minder te praten en meer te luisteren naar de mensen die het betreft.

Door Fonda Sahla, voorzitter van het Nationaal Netwerk Inclusieve Zorg en voormalig Tweede Kamerlid