Voor mensen met psychische problemen biedt e-health waardevolle tools, zoals psycho-educatie, symptomentracking en terugvalpreventieprogramma’s. Toch blijft het gebruik ervan beperkt. Uit cijfers van Trimbos blijkt dat 48 procent van de mensen met langdurige psychische problemen in het afgelopen jaar een of meer e-healthtoepassingen heeft gebruikt. Volgens de onderzoekers is dit een bescheiden percentage, zeker omdat het ook laagdrempelige toepassingen, zoals mailen met een zorgverlener omvat. Verder blijkt een op de vijf ondervraagden geen of slechts beginnende digitale vaardigheden te hebben.

Persoonlijk contact is essentieel

Deze cijfers bevestigen wat ook uit eigen onderzoek naar terugvalpreventie bij mensen met angst- of depressieve stoornissen naar voren kwam: e-health wordt vooral gebruikt als het is gecombineerd met persoonlijke begeleiding. Zonder ondersteuning van een praktijkondersteuner ggz haken patiënten af. De combinatie van e-health en persoonlijk contact is essentieel in het voorkomen van terugval. Zonder de begeleiding blijft e-health een goedbedoeld maar vaak ongebruikt hulpmiddel.

Deze hybride zorg – de combinatie van digitale en persoonlijke begeleiding – biedt veel kansen voor de ggz. Digitale tools waarmee patiënten meer inzicht krijgen in hun symptomen en risico’s, zijn zinvol, zeker wanneer een praktijkondersteuner hen deze inzichten helpt te vertalen naar acties in het dagelijks leven.

Een oproep aan beleidsmakers en zorgorganisaties

Het Integraal Zorgakkoord biedt een ambitieus kader om digitale zorg in de praktijk te brengen, maar om dit potentieel te benutten, zijn gerichte acties nodig. Essentieel is investeren in begeleiding, zodat praktijkondersteuners ggz voldoende tijd en middelen krijgen om patiënten te motiveren en ondersteunen bij het gebruik van e-health. Zonder dat blijft digitale zorg te hoogdrempelig voor veel ggz-patiënten, vooral voor degenen die weinig digitaal vaardig zijn of moeite hebben met zelfregie.

Niet alle gebruikers zullen uit zichzelf gemotiveerd zijn om e-health in te zetten en effectief te benutten. Het is cruciaal dat zorgverleners zich daarvan bewust zijn. Er zal bij de start van psychische zorg zorgvuldig onderscheid gemaakt moeten worden tussen mensen die zelfstandig met e-health overweg kunnen en mensen die meer begeleiding nodig hebben. Hier ligt een rol voor de huisarts en de praktijkondersteuner ggz, zij kunnen die inschatting goed maken. De patiënt kan hier zelf natuurlijk ook het nodige over zeggen.

Houd de patiënt in gedachten

Tot slot is het cruciaal om technologie te ontwerpen met de patiënt in gedachten. E-health moet eenvoudig en toegankelijk zijn, en altijd worden ingezet als middel om de zorg kwalitatief beter te maken, niet als doel op zich.

E-health heeft veel potentie om de ggz vooruit te helpen. Patiënten die afhaken of programma’s die ongebruikt blijven, zijn een gemiste kans voor zowel de zorg als de samenleving. Door structureel te investeren in begeleiding en digitale inclusie kunnen beleidsmakers, zorgorganisaties en zorgverleners zorgen dat e-health daadwerkelijk bijdraagt aan betere zorguitkomsten.

Door: Esther Krijnen-de Bruin, docent-onderzoeker ggz-verpleegkunde bij Hogeschool Inholland