De overheid verdeelt de inkomensafhankelijke zorgpremies over de zorgverzekeraars via het systeem van risicoverevening. Afhankelijk van het risicoprofiel van de verzekerdenpopulatie krijgt elke zorgverzekeraar via de overheid een vereveningsbijdrage. Zo krijgen ze bijvoorbeeld voor ouderen een hogere bijdrage om de zorgkosten te dekken dan voor jongeren. De overheid raamt vooraf de verwachte zorgkosten en stemt daar de vereveningsbijdrage op af. Achteraf kunnen de totale zorgkosten mee- of tegenvallen.

Macro-nacalculatie

Tot 2012 werden afwijkingen tussen de raming en de realisatie van de zorgkosten door de overheid opgevangen. Dit gebeurde door de vereveningsbijdrage van alle zorgverzekeraars gezamenlijk achteraf gelijk te stellen aan de totale landelijke zorgkosten: de zogeheten macro-nacalculatie. Verzekeraars liepen hierdoor geen financieel risico op de zorgkostenontwikkeling, maar de overheid wel. Zorgverzekeraars werden evenredig gecompenseerd voor macro-kostenoverschrijdingen. Daarentegen werden meevallers macro afgeroomd. De sector als geheel kreeg zodoende een resultaat op de zorgkosten van nul euro. Individuele zorgverzekeraars konden en kunnen echter wel een positief of negatief resultaat behalen vanwege onder andere verschillen in zorginkoop.

Geen tegenvallers

Vanaf 2012 heeft de minister de macro-nacalculatie afgeschaft met de verwachting dat er voornamelijk sprake zou zijn van tegenvallers. Het gevolg hiervan is dat de overheid niet meer het financiële risico draagt van overschrijdingen van de zorgkosten. De praktijk blijkt echter anders: er zijn forse meevallers in de zorgkosten met als gevolg hoge winsten voor de zorgverzekeraars.

Recentelijk is de Tweede Kamer over de effecten van de afschaffing van de macro-nacalculatie geïnformeerd. De afschaffing zelf wordt niet ter discussie gesteld. Is dat terecht?

Megawinst

De cijfers tonen aan dat zorgverzekeraars over 2012 een positief resultaat op de zorgkosten hebben behaald van 0,7 miljard euro en over 2013 van 1,8 miljard euro. De overheid heeft de zorgverzekeraars over deze jaren dus 2,5 miljard euro overgecompenseerd. In het systeem met macro-nacalculatie was dit geld niet door de overheid aan de zorgverzekeraars uitgekeerd. Het resultaat op de zorgkosten was dan voor de zorgverzekeraars over beide jaren nul euro geweest.

Hoge reserves

De Nederlandsche Bank schrijft zorgverzekeraars voor hoeveel financiële buffers ze minimaal moeten aanhouden voor eventuele tegenvallers. Door de afschaffing van de macro-nacalculatie lopen zorgverzekeraars meer financieel risico. Als reactie hierop heeft De Nederlandsche Bank de minimale buffers van zorgverzekeraars met 0,9 miljard euro naar boven bijgesteld. Met een herintroductie van macro-nacalculatie kan dit bedrag terug naar de verzekerden. Per premiebetaler is dit 70 euro.

Herintroductie

Het grote voordeel van macro-nacalculatie is dat zorgverzekeraars geen megawinsten (of verliezen) kunnen behalen op de zorgkosten. Door de stabielere resultaten zijn minder grote reserves nodig en kan de premie voor verzekerden omlaag. Is de tijd niet rijp voor herintroductie in 2016 van de macro-nacalculatie?

Frank Bakker, zorgeconometrist, en Jeroen Bakker, zorgeconoom, zijn adviseurs risicoverevening bij Zorginstituut Nederland. Zij schreven dit artikel op persoonlijke titel.