De NZa? Dat is toch de autoriteit die erop toeziet dat zorgaanbieders niet te sterk worden en het instrument ‘aanmerkelijke marktmacht’ hanteert om een gelijk speelveld te bewaren? Ja, blijkbaar zijn er onorthodoxe middelen nodig om farmaceuten in het gareel te krijgen. Want dat er iets moet gebeuren om dure medicijnen voor iedereen toegankelijk en betaalbaar te houden, is duidelijk. Tenslotte gaat er ook gemeenschapsgeld naar de ontwikkeling van nieuwe medicijnen. Maar op dit moment lijken alleen de farmaceuten van hoge winsten te profiteren.

Geneesmiddelen

Internationale geneesmiddelenfabrikanten bepalen de markt. De ontwikkeling van nieuwe medicijnen is duur. Dat calculeert de fabrikant in de prijs in, evenals het risico op mislukking en de winstverwachting. De grote farmaceuten kopen spin-offs van universiteiten op, af en toe gaat er eens een failliet. En durfkapitalisten willen zo snel mogelijk hun investering, en meer, terugzien. Al deze ontwikkelingen hebben een prijsopdrijvend effect. De minister houdt de prijzen in de hand door een maximumprijs vast te stellen. Zorgverzekeraars en ziekenhuizen maken plafondafspraken. Als een ziekenhuis meer dure medicijnen declareert dan het afgesproken omzetplafond, moet het dat zelf betalen. Intussen stromen nieuwe medicijnen het hele jaar door rechtstreeks het basispakket in. Bedenk daarbij dat plafondafspraken niet vaker dan een keer per jaar worden gemaakt en het is te begrijpen dat ziekenhuizen steeds luider beginnen te protesteren.

Zorginkoop

Dus verzon de NZa een list: ziekenhuisbesturen, medisch specialisten, apothekers en zorgverzekeraars moeten hun krachten bundelen en een grotere inkoopmacht formeren tegenover de fabrikanten van geneesmiddelen. Het is de vraag of dit mag en of het bovendien niet leidt tot kartelvorming. In dat geval druist het NZa-advies rechtstreeks in tegen de Mededingingswet. Juristen melden dat grootschalige inkoop onder omstandigheden weliswaar tot een economische machtspositie kan leiden, maar nog niet automatisch tot misbruik. Als de inkoopvoordelen worden doorgegeven aan patiënten kan dat soms eventuele mededingingsproblemen ‘opheffen’.

Samen

Het is de moeite waard om te kijken hoe ver de partijen in ons zorgstelsel hierin kunnen komen. Dat vraagt de bereidheid om verder te kijken dan de eigen te behalen voordeeltjes, bijvoorbeeld door koppelverkoop. De ACM zal misschien wat creatiever met de Mededingingswet moeten omgaan. Het gezamenlijk belang: dure medicijnen voor iedereen toegankelijk en betaalbaar houden, is er groot genoeg voor.