De vermogenspositie van de Nederlandse zorginstellingen en zorgverzekeraars is in tien jaar tijd verdubbeld. Dat is toe te schrijven aan de introductie van marktwerking in de zorg. Banken, accountants, waarborgfonds, toezichthouders, overheid, instellingen en zorgverzekeraars riepen destijds in koor dat als gevolg van de grotere risico’s de vermogenspositie van instellingen en zorgverzekeraars moest worden versterkt.
De brancheverenigingen uit de verschillende zorgsectoren, de zorgverzekeraars en VWS hebben harde afspraken gemaakt over de maximale volumegroei in de zorg. Instellingen nemen genoegen met een zeer beperkte volumegroei tot en met 2017, in ruil voor zekerheid en rust. Dit onderhandelingsresultaat brengt de zorg de facto terug naar het midden van de jaren tachtig, waarin de budgettering werd ingevoerd. Zorgverzekeraars lopen als gevolg hiervan veel minder risico, omdat de groei van het grootste deel van de zorg is begrensd. Voor zorginstellingen liggen de risico’s wel hoger, omdat zij minder ruimte krijgen om de vaste lasten van de infrastructuur terug te verdienen door de productie te verhogen, zoals dat tot 2012 mogelijk was. Daar staat tegenover dat de omzet van te voren is in te schatten zodat de uitgaven daar goed op af te stemmen zijn.
Vermogen bij zorginstellingen
Het Waarborgfonds voor de Zorgsector stelde in 2002 een solvabiliteitseis van tussen de 5 en 8 procent om geaccepteerd te worden als deelnemer. In dat jaar bedroeg het gemiddelde weerstandsvermogen van de intramurale zorginstellingen 8 procent. In 2012 is dit percentage gestegen naar 20 procent en bedraagt het totale vermogen bijna 11 miljard euro (zie tabel).
De gezamenlijke jaarlijkse omzet van de zorgaanbieders bedraagt ruim 54 miljard euro. De gemiddelde jaarlijkse groei van het weerstandsvermogen bedroeg 600 miljoen. In 2012 bedroeg de vermogenstoename 1,1 procentpunt, ofwel 1.250 miljoen euro. Omdat de zorginstellingen inmiddels gemiddeld voldoen aan de solvabiliteitseis hoeft het vermogen alleen nog met een vergelijkbaar percentage als de groei van het zorgvolume toe te nemen. Dat betekent dat als de groei van de zorg vanwege de hoofdlijnenakkoorden en de beperkte groei van de lonen en prijzen tot 3 procent beperkt blijft, de vermogenstoename maar 300 miljoen euro hoeft te bedragen om de ratio’s op hetzelfde niveau te houden. Alleen al hierdoor valt er 950 miljoen euro groei aan zorguitgaven vrij.
Ten gevolge van de verschillende hoofdlijnenakkoorden is een grote stap gezet naar een budgetteringsregiem, zoals dat gold voor de invoering van marktwerking in de zorg. De bij dit regiem horende noodzakelijke solvabiliteitsratio’s werden toen op 8 procent gesteld. Volgens deze norm is er momenteel een overschot van 6,5 miljard euro aan weerstandsvermogen bij de gezamenlijke zorgaanbieders.
Vermogen bij zorgverzekeraars
De Nederlandsche Bank heeft in 2012 de solvabiliteitseis voor zorgverzekeraars verhoogd van 9 naar 11 procent. De vereiste solvabiliteit stijgt hierdoor van 3,5 naar 4,2 miljard euro. De feitelijke solvabiliteit ligt bij de zorgverzekeraars ruim tweemaal zo hoog als vereist. Het totale weerstandsvermogen bedraagt 9 miljard euro. In 2012 nam het totale vermogen toe met 1,35 miljard euro. Voor de zorgverzekeraars met een gezamenlijke omzet van 36 miljard geldt dat er bij een jaarlijkse verwachte groei van de zorguitgaven van 3 procent een toename van het vermogen met 230 miljoen euro nodig is om de solvabiliteit op het huidige niveau te houden. Ten opzichte van 2012 kunnen de premies dus structureel met 1,1 miljard omlaag (een deel van de premieverlaging heeft in 2013 plaatsgevonden). Daarnaast kunnen de premies eenmalig met bijna 5 miljard euro verlaagd worden, zodat de vermogens op het niveau van de huidige solvabiliteitseis uitkomen. Vóór de invoering van de Zorgverzekeringswet lag de solvabiliteitseis op 8 procent voor ziekenfondsen. Als we teruggaan naar deze norm valt er zelfs bijna 6 miljard euro vrij.
Premieomzet kan omlaag
Doordat de solvabiliteitsratio’s van de zorginstellingen en zorgverzekeraars niet langer hoeven toe te nemen, kan de premieomzet vanaf komend jaar structureel met 2,0 miljard euro omlaag, ofwel 130 euro per premiebetalende verzekerde. Dit zal een positief effect hebben op de koopkracht en het consumentenvertrouwen.
Als de solvabiliteitseisen uit 2002 weer kunnen worden gehanteerd, valt er eenmalig 12,4 miljard euro vrij. Als dit bedrag komend jaar extra wordt geïnvesteerd in de economie leidt dit tot een verhoging van het nationale inkomen met ruim 25 miljard euro. Dit geeft een enorme impuls aan de werkgelegenheid, vermindering van uitgaven sociale zekerheid, belastinginkomsten, koopkracht en consumentenvertrouwen. De zorg kan hiermee het vliegwiel bezorgen dat de Nederlandse economie in beweging brengt.
Leo Vandermeulen is senior onderzoeker bij Kiwa Carity
We worden bestolen waar we bij staan
Ik ben het eens met e.kriek
Zelf doding mag niet.
Maar verwijtbare doden wel???
Hoeveel geld is er uit de zorg over?
Of is dat geld voor vertrekkende zorg?//?? aanbieders????
Hoeveel geld potten gemeentes op.
@ Fred Rovers: Best Fred, dank voor deze bijdrage in de discussie, maar het kan toch niet de bedoeling zijn dat we massaal nu kapitaal gaan vernietigen aan gebouwen, als ik het FD stuk lees.
Zou dit nu ook gebeuren als het college bouw zorg nog zou bestaan, en het risico nog voor de centrale overheid zou zijn?
We gaan nu betalen voor gecreerde overcapaciteit in gebouwen in het verleden (over niet vooruit kijken, maar achteruit leven gesproken). Als dit zo is, dan snap ik niet dat zowel de VV&T als de VGN hebben ingestemd met deze beleidswijzigingen.
Lijkt me dan niet slim vooruit gedacht of is er achteruit geleefd?
complete burgerroof kun je dit wel noemen
Verkeerde voorstelling van zaken wegens gebrekkige kennis van wat er in de sector staat te gebeuren. Dat komt ervan als je vooral terugkijkt en niet vooruitblikt. Plak de link maar even in de browser.
http://fd.nl/economie-politiek/269980-1309/afboeking-van-miljarden-euros-dreigt-op-vastgoed
De banken stellen solvabiliteits eisen, anders verslechteren de financiële voorwaarden voor de zorginstellingen. Met andere woorden: liever een groter eigen vermogen van de zorginstellingen, dan extra rente te betalen aan de banken die dat vervolgens weer als bonus uitkeren. Zo blijft het geld tenminste in de zorg.
Hoe staan de banken hierin en vragen zij aan solvabiditeit?
Zou mooi zijn als dit artikel aangevuld werd met de perverse en tegengestelde prikkels waarmee zorginstellingen te maken hebben vanuit het landelijk beleid en de eisen van de financiers.
Goed verhaal van Leo Vandermeulen. De conclusies zijn juist indien de huidige wijze van budgetteren in de toekomst wordt doorgezet.
Dat is echter niet waarschijnlijk, want met de huidige budgetten hebben verzekeraars geen meer meerwaarde boven een nationaal ziekenfonds en kan de stelselwijziging worden teruggedraaid. De huidige situatie is dus geen stabiel beleidsevenwicht, maar een tussenfase. Afhankelijk van toekomstig beleid kan het nuttig zijn om het huidig weerstandsvermogen aan te houden of zelfs uit te breiden.
Naast de verzekeraars hebben nu ook de instellingen bijna 1,25 miljard Euro overgehouden in 2012. Daar hoor je inderdaad bijna niemand over. Met andere woorden de inwoner van Nederland heeft in 2012 ruim 2,5 miljard Euro ’teveel’ betaald?
Eigen vermogen is inderdaad geen dood kapitaal!
Het zijn vermijdbare doden in de zorg.
Dat is nogeens een goede marktwerking.Reserves te over en dan gaat voor 2014 toch ECHT WEL de premie omhoog,want anders komt er een teveel aan koopkracht bij het publiek terecht.Elk jaar wordt er dus aan de reserve toegevoegd 1,2 miljard en wel uit mijn bescheiden portemonnaie
Zo zie je maar je wordt beduveld waar je bij staat, en altijd wordt de helft van het verhaal maar verteld.Dus heren/dames politici en regering vertel ook eens de HELE waarheid.
Lijkt een aantrekkelijk verhaal. Maar…….de basisgedachte is helaas onjuist nl. dat Eigen Vermogen dood kapitaal is. Zolang er meer waarde aan vaste activa op de balans staan ( o.a. Gebouwen en medische apparatuur ) dan is dit vermogen al ingezet in de economie. De zorgsector mist vaak het besef dat een euro maar één keer kan worden uitgegeven !
Nog maar 2 dagen geleden, lees ik hier in zorgvisie: Minister Schippers van VWS vindt het geen probleem dat zorginstellingen hun eigen vermogen vergroten; dat is nodig voor een gezonde bedrijfsvoering, schrijft ze aan de Tweede Kamer. Dat is nu inmiddels 9 miljard.
In het bovenstaande bericht staat dat het eigenlijk een slechte zaak is dat er zoveel ONNODIG opgepot wordt EN dat dat bedrag 12 miljard groter is dan 10 jaar geleden (toen was het 5 miljard).
Weer een bewijs hoe er eigenlijk met alles gegoocheld wordt in de zorg en vooral met geld.
Samenvattend: de ene keer zegt Truus Schippers; goed dat nu, in 2013, voor 9 miljard is opgepot en 2 dagen later komt het bericht: oppotten is niet goed en is inmiddels 17 miljard (12 miljard meer dan 10 jaar geleden toen het 5 miljard was; totaal 17 miljard in 2013.
Hetzelfde geldt voor uitlatingen van Schippers en van Dijk als het gaat over verpleeg en zorginstellingen, welke haaks staan op datgene wat je waarneemt EN ERVAART als je daadwerkelijk in deze instellingen komt.
Als onze artsen en chirurgen zo slecht op de hoogte zijn als Schippers en van Dijk, wil ik niet eens in Nederland geopereerd worden.
Er gaan heel veel Fyra debacles in het zorgstelsel, sinds 2006 wrs meer dan 20 miljard verspild door politici die permanent de ander kant op kijken.
Dat beweert de vogelvrije huisarts al jaren. Wordt weer eens mooi onderstreept… ‘Niet de zorg is duur maar het zorgstelsel’.
Alle landen die beter dan Nederland presteren, OESO e.a. rapporten, hebben niet voor niet een Nationaal Zorgstelsel!
Mooie analyse welke voer voor politici oplevert. Hopelijk gaan ze met (een deel van) de aanbeveling van Leo Vandermeulen serieus aan de slag.
Zo is dat, minder risico betekent minder reserves. De minister doet er verstandig aan dit standpunt te onderschrijven in plaats van te schrijven dat er niets mis is met de vermogenspositie van de zorginstellingen. Nu nodigt ze de sector bijna uit om zich niet aan de afspraken te houden.