Zorgverzekeraars ponden de positie die de Zorgverzekeringswet hen geeft maximaal uit, vaak geholpen door hun grote marktaandelen in de regio. De zwakke onderhandelingspositie van veel zorgaanbieders lijkt een economische realiteit.
Tegelijkertijd woedt in een andere uithoek van de economie een vergelijkbare strijd: die tussen supermarkten en leveranciers. De koppen boven de nieuwsberichten zijn vergelijkbaar: ‘Plus wil leveranciers afknijpen’, ‘Boeren betalen prijzenoorlog supermarkten’, ‘Prijzenslag schreeuwt om effectieve aanpak macht supermarkten’ en ook hier een meldpunt.
Juridische normen bij inkoopmacht
Biedt het recht bescherming aan de zwakkere partij? In het algemeen zijn de juridische normen bij inkoopmacht open en weinig concreet. Contractvrijheid is het uitgangspunt. De wet laat zich er niet over uit, behalve de algemene norm dat partijen zich redelijk en billijk moeten gedragen. De totstandkoming van een redelijke, rechtvaardige prijs is een zaak van marktpartijen, uitzonderingen daargelaten. Marktpartijen zijn begrijpelijkerwijs terughoudend om via juridische procedures een bijdrage te leveren aan de totstandkoming van jurisprudentie op dit punt: de handelsrelatie is te belangrijk om daar een rechter over te laten beslissen. En als dan toch hulp gevraagd wordt van een rechter blijkt die weinig toeschietelijk: de Hoge Raad bepaalde in 2005 dat ’take it or leave it’-contracten mogen, de zorgverzekeraar heeft geen onderhandelingsplicht.
Zelden verplichtingen opgelegd
Bij aanmerkelijke marktmacht (AMM) van een zorgverzekeraar of zorgaanbieder kan de Zorgautoriteit die partij verplichtingen opleggen, onder meer met betrekking tot de voorwaarden waaronder gecontracteerd wordt. De Zorgautoriteit haalt dit instrument echter niet snel uit de gereedschapskist. In tegendeel, verzoeken daartoe door zorgaanbieders in verband met AMM van zorgverzekeraars of zorgkantoren worden consequent afgewezen omdat die marktmacht geen probleem oplevert voor de consument.
Laat ik mijn vergelijking met de supermarktbranche even doortrekken. Vorige maand hebben supermarkten in Brussel de Gedragscode Handelspraktijken ondertekend. De Gedragscode formuleert ‘beginselen van goede praktijken’ die zij in acht zullen nemen in de onderhandelingen met hun leveranciers. De Gedragscode laat treffend zien hoe machteloos de leveranciers zijn. De supermarkten verplichten zich tot weinig meer dan waartoe zij op grond van wet of overeenkomst al gehouden zijn. Zo beloven ze afspraken na te leven en geen dreigementen te uiten om een ongerechtvaardigd voordeel binnen te halen. Met dat soort afspraken zouden zorgaanbieders nog onvoldoende geholpen zijn, zo schat ik in.
Countervailing power ontbreekt
De inkoopmacht van de zorgverzekeraar vloeit logisch voort uit het wettelijk stelsel en de concentratie in de zorgverzekeringsmarkt. Of dat in de zorginkooparena altijd tot ‘rechtvaardige’ uitkomsten leidt, kan worden betwijfeld. Niemand – en dus ook niet een zorgverzekeraar – heeft immers de natuurlijke neiging om zijn eigen vrijheid te beperken. Lord Acton’s fameuze uitspraak luidt dan ook niet ‘Power tends to purify’. Een ‘countervailing economic power’ is in de zorginkoopmarkt net zo nodig als in ieder andere economische arena. Als die ontbreekt, dan zou het recht dat moeten corrigeren. Als beide mechanismen ontbreken komt het voor een der partijen neer op slikken en stikken. Dat is geen duurzaam model.
Klaas Meersma, advocaat en partner bij AKD
Wat hebben we toch allemaal met onszelf te doen. Is het niet tijd om als zorgaanbieders zelf in gezamenlijkheid een zorgverzekeraar op te richten?
heb aantal jaren terug geweigerd verder te gaan omdat je gewoon in de fuik van de zorg meegezogen wordt en de richtlijnen te volgen hebben(en waarvan ik in groot aantal gevallen flink twijfel of deze wel inderdaad gevolgd worden door de instellingen of zorgverleners.?)
Ze moeten is eens een ‘stresstest’ doen om te kijken of dit wel het geval is?????
vervolg:
Een klein deel van onze collega’s (ong. 15) heeft het contract wel getekend . Deze gecontracteerde collega’s kunnen de vraag voor deze voetzorg natuurlijk niet aan en bovendien is nu de keuzevrijheid van de cliënt erg beperkt. De verzekeraars willen niet betalen voor voetbehandelingen buiten de keten, maar hebben wel zorgplicht. Om uit deze impasse proberen te komen, heb ik
inmiddels namens de niet-gecontracteerde collega’s een tegenvoorstel ingediend bij de verzekeraars en zorggroep; in het kader van marktwerking is het nl. toegestaan dat verzekeraars met een (kleine) groep zorgverleners andere afspraken maakt dan de landelijk geldende. Daarnaast proberen wij ook de patiënten met DM goede voorlichting te geven om hen bewust te maken wat e.e.a. voor hen betekent; waar heeft u recht op, waar moet u (in overleg) wel en vooral waarvoor hoeft u niet bij te betalen. We hopen hen hiermee in beweging te krijgen.
En wij? Wij blijven geduldig afwachten….
C. Hofland/ MP/woordvoerder
Ik ben woordvoerder voor een grote groep (ong. 100) pedicures (MP en PDV) in de regio Nijmegen. Wij zijn nieuwkomers in de (1e lijns-) zorg. Van deze groep zijn nog ong. 65 collega’s actief betrokken bij de onderhandelingen met de zorggroep/verzekeraars om de medisch noodzakelijke voetzorg bij DM2 te regelen binnen de 1e lijn (ketenzorg). Deze ong. 65 collega’s hebben het door de zorggroep met verzekeraars afgesloten, contract afgewezen. De hoofdreden hiervoor is dat wij vinden dat we binnen de beschikbare behandeltijd geen verantwoorde medisch noodzakelijke voetzorg kunnen verlenen. Daarnaast kunnen we ook geen gezond bedrijf runnen voor het geboden tarief en omdat de medisch noodzakelijke voetzorg binnen ketenzorg is vrijgesteld van eigen bijdragen, mogen wij voor extra benodigde behandeltijd onze cliënten niet laten bijbetalen. Wij zijn ZZP-ers en vallen ook nog in het hoge BTW tarief.
wordt vervolgd
De mensen die op alle niveau’s het eigenlijke werk doen in de samenleving en voeling met hun werk hebben worden geacht om dat werk goed te doen en om kwaliteit te leveren tegen steeds minder inkomsten. Ze zijn volledig afhankelijk gemaakt. De mensen die de touwtjes in handen hebben en voor de winst gaan hebben nieuwe slaven gecre-eerd in een zogenaamd vrije democratische wereld die eigenlijk tot schijn is verworden. Je mag je mond open doen ja maar als er vervolgens niet geluisterd wordt en de bijdrage wordt genegeerd wat heeft democratie dan voor zin. Het systeem moet beinvloedbaar blijven en zou moeten kunnen veranderen. Waar verdiend wordt aan de samenleving- (aan klanten, boeren, aan zorgvragers etc.)door banken, door bedrijven, zorgverzekeraars etc. daarvan moeten de winsten terug kunnen vloeien naar de samenleving. dat is niet meer dan billijk.
Wij merken het aan den lijve (Opvoedpoli jeugdzorg/GGZ-organisatie & zorgvernieuwer die niet in de hokjes van de lijvige inkoopbeleidsstukken vallen.). Ik snap verzekeraars wel maar nu zijn het inkopers die a la inkopers bij supermarkten, regels stellen t.a.v. hoe je komkommers moet kweken en als je het niet doet zoals de inkoper denkt dat het moet, geen contract en te lage vergoeding, waar je niet van kunt overleven. Zelfs terugvorderingen met terugwerkende kracht met normstellingskader die ook met terugwerkende kracht zomaar wordt opgelegd. Zij denken in verdienmodellen en niet in goede zorg, ook al is de mond vol over inkopen ‘op kwaliteit’. Dat zal er theoretisch misschien ooit wel van komen, maar nu nog niet.
En ook speelt hier de keuzevrijheid in de zorg die verdwijnt. Als je dit handelen zou doortrekken naar onze zwaarbevochten en daarom grondwettelijk geschraagde keuzevrijheid om je school te kiezen, dan zou de wereld te klein zijn. Keuzevrijheid voor je zorg, Europeesrechtelijk en in de Zorgverzekeringswet (art. 13) gewaarborgd, wordt ernstig bedreigd en in ieder geval nu al bijna twee jaar materieel uitgehold. Zo gaan de zorgkosten inderdaad letterlijk omlaag. Dat is makkelijk scoren voor de inkopers, die misschien zelfs een bonus krijgen voor ‘hun dappere beperking van de schadelast’. Wij, premiebetalers weten nog niet wat ons boven het hoofd hangt en worden gerust gesteld met futiele verlaging van premies en overladen met reclamespotjes.
Wat moeten dan de doelstellingen van die cliëntencollevtieven zijn? Hogere vergoedingen voor de zorgaanbieders en dus hogere premies? Dat zal leden trekken. Kennelijk zien ze daar nog geen kwaliteitsproblemen.
budgetbestuurde marktwerking heet dit stelsel dat geen markt is. Koepels als KNMG hadden allang bij het Europees Hof moeten zitten..
Geheel eens met Bruijninkxs! Verzekerden verenigt u! u dacht toch niet dat de verzekeraar uw vriend is bij de inkoop van zorg!? Hij knijpt de aanbieders af, geheel gesteund door de centrale overheid, die in niets anders is geïnteresseerd dan het terugbrengen van het aandeel van zorgkosten op wat burgers willen consumeren. Laten ze auto’s kopen! Lubbers vergeleek ooit de zorg met een vervuilende chemische industrie die natuurlijk ingeperkt moest worden. Bedenkelijk dat de overheid invloed wil uitoefenen op de voorkeuren van de burgers in hun inkoopgedrag: doe meer auto’s, huizen en minder zorg!
Beware of teh middle man!
Leen Joele
Neveneffect van dit alles is bovendien dat iedere weldenkende persoon of organisatie die nog niet actief is in de zorg zich wel 2x achter de oren krabt voordat die de sprong in het kolkende diepe waagt. Nieuwe toetreders kijken wel uit, echte innovatie komt niet meer van de grond, ondernemerschap wordt in de kiem gesmoord. Heel erg zonde, temeer daar in andere maatschappelijke sectoren wel op succesvolle wijze marktwerking is geintroduceerd. Helaas lijkt die kennis en ervaring aan de zorgsector voorbij te zijn gegaan.
Elk systeem in de natuur(kunde) dat een evenwichtssituatie heeft bereikt, toont stabiliteit en blijft daardoor bestaan. Duidelijk is dat het evenwicht tussen vraag en aanbod in dit ‘inkoopsysteem’ van zorgverzekeraars zoek is. De oorzaak daarvan is dat de macht niet ligt waar die hoort, namelijk bij de verzekerde. Dat zijn ook de enigen die zich mogen organiseren tot een groter verband en daarmee zouden zij de macht kunnen uitoefenen die zij verdienen. Als de zorgaanbieders zich verenigen, krijgen zij een boete van de Zorgautoriteit. Dus, verzekerden, aan de slag! Organiseer Uzelf in een machtige vereniging en herover de U toekomende macht! Wellicht kan de Patientenfederatie NPCF daarin een rol spelen of is die al gecorrumpeerd (ik hoor van die kant weinig kritiek)?
dr. C.M.A> Bruijninckx, chirurg
Zoals Klaas Meersma hierboven overtuigend duidelijk maakt, hoeven zorgaanbieders geen steun vanuit de rechtelijke macht te verwachten.
NZa en ACM zullen gevoelig blijken voor een economische analyse waaruit blijkt dat de huidige concentratie van inkoopmacht leidt tot een maatschappelijk onwenselijke reductie van aanbod, toegankelijkheid en kwaliteit.
Zowel theoretisch als empirisch economisch onderzoek heeft buiten Nederland aangetoond dat een monopsonie (een monopolistische inkoper) net zoals een monopolie onwenselijke gevolgen heeft. Overtuigend Nederlands onderzoek binnen de zorg ontbreekt echter.
De grootste fout die de echte afnemers in de markt -de finale consumenten- de laatste 20 jaar hebben gepikt is de machtoverdracht in de inkoop naar de ‘middle man, de verzekeraars. Echte marktwerking impliceert respect voor de consument. Sins wanneer bepaalt de autoschadeverzekeraar of, welke, en hoeveel auto’s ik mag kopen!? Welke schadeverzekeraar is ooit gericht geweest op zoveel mogelijk uitbetalen? Ziektekosten verzekeraars maken winst, beware of the nmiddle man!
Leen Joele, voormalig Algemeen directeur Parnassia, zenuwarts.
2. dergelijke minder beschadigende behandeling als de drommel mogelijk is, dat snap ik niet.Met zo machtig veel winst zou dat moeten kunnen en al helemaal als je weet dat de patiënten minder schade op zullen lopen.IK weet als oncologisch patiënt én als verpleegkundige hoe groot die zijn voor de rest van je leven.Oh die nemen we dan maar op de koop toe net als de maagbloedingen, als er maar winst is dan is het goed.En niemand vraagt toch ook waar die winst van een- nota bene verplichte- verzekering blijft? Degene die dat verplicht stelt heeft ook wel degelijk plichten, maar ja, die worden verzaakt en niemand die wat zegt vanuit het kabinet.
JA Mark en dan gaat het om goedkope zorg en niet om goede zorg.Dan krijgen we het systeem van net over grens waar iedereen de medicatie toe mag dienen die lezen kan en de verantwoording dan niet geregeld is.We zijn hier misschien een beetje overgeorganiseerd, maar ik weet dan in elk geval wel zeker dat mijn moeder medicatie toegediend krijgt door iemand die daarvoor is opgeleid en weet wat ze doet, weet waar ze op moet letten.
En een diagnose wordt gesteld na – hoop ik- gedegen onderzoek. De problemen ontstaan doordat de zorgverzekeraar soms op de stoel van de arts gaat zitten.Kijk maar wat er nu weer gebeurt met de nieuwe behandeling van tumoren.Ze stellen vast dat het niet voldoende werkt, op voorhand.Dat ze niet willen investeren in privéklinieken dat kan ik zien, maar dat je niet zorgt dat een
Hoe zouden zorgaanbieders hun verkoopmacht kunnen mobiliseren? Indien ziekenhuizen bepaalde diagnoses of behandlingen niet meer verkopen, wie heeft dan het probleem? Helaas, ten eerste de patiënt. Ten tweede de partij met de zorgplicht naar verzekerden, de verzekeraar. Dit moet haast wel de grootste nachtmerrie van een verzekeraar zijn. Zolang ‘zorgverkopers’ echter willen blijven verkopen, zullen er altijd aanbieders zijn die mee gaan in de neerwaartse prijsontwikkeling.
2.Dat ze in dienst is van de verzekeringsmaatschappijen, dat is wél duidelijk, ze ondersteunt de roofpartijen waardoor mensen in de problemen komen kennelijk geheel, want ik hoor nergens dat zij heeft geroepen: we zijn er toch voor de verzekerden.Ik ben niet verplicht naar welke Supermarkt ook te gaan, maar ik ben wel verplicht verzekerd bij een maatschappij die niets met MIJ heeft en alleen maar kijkt wat er aan mij te verdienen is en wat ze mij kunnen onthouden op de weg daarheen. 400 maagbloedingen meer door het weigeren van simpele maagbeschermers te vergoeden is echt duurder hoor, maar ja het was de gok waard kennelijk.Met patiënten kun je dat wel maken en Schippers zwijgt in alle talen.
Dat cadeau hebben we toch echt aan onze regering te danken, de veel geprezen marktwerking laat elke patiënt stikken.We weten dat de verzekeringsmaatschappijen intussen heel veel winst maakten, maar stelde die niet ten dienste van de cliënten.Integendeel het eigen risico ging stralend omhoog op weg naar meer meer meer. Ik zag torenhoge gebouwen verrijzen, daar ging veel geld naar toe.Ze hadden eens een voorbeeld moeten nemen aan AOK in Duitsland die met veel meer werk(immers AOK is ook verantwoordelijk voor uitbetaling van ziekengeld bij arbeidsongeschiktheid) op veel minder ruimte goed verricht. Intussen krijgen we de goedkoopste medicatie niet altijd de beste en zwijgt de ZOGENAAMD machtigste vrouw in ons land- zo wilde OPZIJ haar zien- van Ned. in alle talen.Zij heeft niets met óns doet niets voor ons en wat ze dan wél doet is geheel onduidelijk.