Met de jaarstukken van 2015 en 2016 in de hand heeft de Belastingdienst alle informatie voorhanden om de feiten en omstandigheden vast te stellen. Zoals toenmalig minister van Financiën, Jan Kees de Jager in 2010 aangaf, wordt het fiscaal ondernemerschap achteraf afgeleid uit de feiten en omstandigheden. Op het moment dat de Belastingdienst vaststelt dat er geen uitvoering is gegeven aan het oorspronkelijk ingediende plan kan zij concluderen dat er geen sprake is van fiscaal ondernemerschap. Dit heeft tot gevolg dat de medisch specialist zijn status als ‘ondernemer’ voor de inkomstenbelasting verliest, hetgeen (grote) financiële consequenties zal hebben.

Aspecten fiscaal ondernemerschap

Wanneer is er sprake van fiscaal ondernemerschap? En hoe kan een msb voorkomen dat het deze fiscale status verliest? Om te bepalen of er sprake is van fiscaal ondernemerschap, spelen de volgende aspecten een rol:

• – de duurzaamheid en de omvang van de werkzaamheden;
• – de grootte van de bruto baten;
• – de winstverwachting;
• – het lopen van ondernemersrisico;
• – de beschikbare tijd;
• – de bekendheid die naar buiten toe aan de werkzaamheden wordt gegeven;
• – het aantal opdrachtgevers.

Voor een msb gelden geen andere voorwaarden of kwalificatievereisten voor het fiscaal ondernemerschap. Kortom, een msb moet een onderneming zijn geworden.

Ondernemersrisico’s 

De Jager heeft destijds aangegeven dat het enkel ‘mee-ademen’ met het resultaat van het ziekenhuis niet voldoende is om fiscaal ondernemerschap aan te nemen. De Jager stelde zich op het standpunt dat het vervallen van het ‘via’ declareren niet het fiscaal ondernemerschap in de weg staat, indien compensatie wordt gevonden in het lopen van ondernemersrisico’s.

Niet ieder risico is een ondernemersrisico, maar personele en investeringsrisico’s zijn wel te kwalificeren als ondernemingsrisico’s. Het willen voldoen aan het fiscaal ondernemerschap moet niet met zich meebrengen dat er besluiten worden genomen die zorginhoudelijk en bedrijfseconomisch niet altijd even logisch zijn. Bijvoorbeeld ziekenhuispersoneel overnemen om het vervolgens weer in datzelfde ziekenhuis werkzaamheden te laten verrichten. Het is het totaalplaatje waar de Belastingdienst naar kijkt.

Samenwerken buiten het ziekenhuis

In de praktijk zien wij dat msb’s op zoek gaan naar nieuwe/andere opdrachtgevers, het samenwerken met privéklinieken, waaronder ook het opzetten van nieuwe zorgcentra valt, of het verrichten van eerstelijnsdiagnostiek. Ook zien wij msb’s die constructief samenwerken met huisartspraktijken binnen en buiten de muren van het ziekenhuis. Bedrijfseconomisch geldt namelijk dat het voor geen enkele onderneming – dus ook niet voor msb’s – goed is om geheel afhankelijk te zijn van één of twee opdrachtgevers.

Toekomstvisie

Van een msb mag ook verwacht worden dat er een toekomstvisie is en dat er met enige regelmaat een evaluatie – in de breedste zin van het woord – plaatsvindt. Een deel van de toekomstvisie kan samen met het ziekenhuis tot stand komen. Bijvoorbeeld de keuze van een msb om in samenwerking met het ziekenhuis meer klinisch onderzoek te doen. Het ziekenhuis kan hierdoor onder (toekomstige) patiënten bekend komen te staan als ‘de specialist’, als de plek waar iedere patiënt naartoe moet met een betreffende ziekte/aandoening. Dit is goed voor de naam van het ziekenhuis en levert het msb meer werk op.

Een msb moet een ondernemingsplan hebben en een planning voor de komende jaren: waar wil het msb als onderneming over een paar jaar staan? Van een msb mag ook verwacht worden dat het tijdig een externe deskundige inschakelt, zoals een accountant voor de jaarrekening, een fiscalist voor de belastingtechnische aspecten en een jurist/advocaat voor de juridische ondersteuning, en dat er gedegen overeenkomsten aan (nieuwe) samenwerkingen ten grondslag liggen. Van iedere onderneming met grote belangen mag dit verwacht worden. En zoals aangegeven, gelden er voor msb’s geen andere voorwaarden of kwalificatievereisten dan voor bijvoorbeeld een retailketen.

Kritische toets

Een msb zal niet alleen de druk vanuit de Belastingdienst voelen om te blijven voldoen aan de fiscale zelfstandigheid en het ondernemerschap, ook het ziekenhuis zal met argusogen de voortgang in de gaten houden. Want ook vanuit die kant is een niet gering belang aanwezig dat het msb in fiscale zin slaagt.

Het is dan ook raadzaam dat msb’s beginnen met de beoordeling of zij de kritische toets van het fiscaal ondernemerschap kunnen doorstaan.

Sanne Koster, advocaat Ondernemingsrecht/Herstructurering Marxman Advocaten
Michel Wartena, senior consultant VvAA Advies & Diensten