Het onderzoek waarop de ACM zich baseert, overtuigt niet. De tariefverschillen tussen wel en niet gefuseerde ziekenhuizen waren niet significant. Voor de hand ligt dan de conclusie: voor de hoogte van de tarieven maakt het niet uit of een ziekenhuis wel of niet gefuseerd is. Ook gingen in het verleden fusies vaak gepaard met (ver)nieuwbouw. Dan zijn hogere tarieven daardoor ontstaan en niet door de fusie.
Om een andere reden ben ik toch eens met het fusieverbod van de ACM. Een fusie verkleint de kans op invloed op het beleid door patiënt en burger. Ik denk hierbij aan invloed op vestigingsplaatsen, afstoten en verwerven van functies, kwaliteit van zorg en toegangsregulering.
De ACM zou haar fusieverbod moeten combineren met het stimuleren van samenwerking tussen ziekenhuizen als deze de doelmatigheid en kwaliteit verhoogt. Ik som enkele voorbeelden op.
Twintig ziekenhuizen stichten een gezamenlijk inkoopbureau om medicatie in te kopen. Zoiets bestaat al in Duitsland. Zo dwingen deze ziekenhuizen de farmaceutische industrie tot prijsverlaging. Barcodering van medicatie wordt eenvoudiger; daarmee stijgt de patiëntveiligheid. Apothekers gaan samenwerken: ze delen kennis en ervaringen.
Vierenvijftig ziekenhuizen richten een eigen software- en hardwarebedrijf op. Dataverkeer – ook van röntgenfoto’s en CT-scans- tussen de ziekenhuizen wordt veel eenvoudiger. Artsen van het ene ziekenhuis werken in dezelfde status als artsen van het andere ziekenhuis. De tarieven van softwarebedrijven en adviseurs gaan omlaag. Deze constructie bestaat in de provincie Veneto in Italië. Wat daar opvalt zijn besparingen op aanvullende diagnostiek in laboratoria en röntgenafdelingen: specialisten hergebruiken gegevens van collega’s vaker.
Vier ziekenhuizen in een regio zijn te klein om de volumenormen te halen voor borstkankeroperaties. Zij richten een gezamenlijk borstkankercentrum op. Chirurgen van de vier instellingen reizen daar naartoe om te opereren. Dit komt eraan in Friesland.
Drie kleine ziekenhuizen kunnen geen kinderartsen aantrekken. Die willen niet komen, want de nachtdiensten zijn te zwaar en te frequent. De raden van bestuur en de msb’s richten een regiomaatschap op. Voortaan vervangen kinderartsen elkaar buiten kantooruren. Voor acute obstetrie is steeds maar één ziekenhuis ’s nachts open. Deze constructie hangt al jaren in Drenthe in de lucht. De afwezigheid ervan leidt dezer dagen weer tot een Drents drama.
Bij al deze voorbeelden – ik kan er nog meer geven op het gebied van zeldzame aandoeningen, spoedeisende hulp en oncologie – speelt de vraag: wat vindt de ACM van dergelijke beperking van de marktwerking? Voor het veld is dat niet duidelijk.
Als expert ken ik de regelgeving: volgens mij zijn er geen bezwaren tegen samenwerking die de doelmatigheid en kwaliteit verhoogt. Maar laten ACM en ook de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) dat zelf zeggen. Het zou nog beter zijn als zij dergelijke samenwerking financieel stimuleren volgens de moderne gedragseconomie. Ze zouden dan een kleine bonus moeten zetten op gezamenlijke inkoop van medicijnen en software en op besparende en tegelijk kwaliteitverhogende concentratie van ziekenhuisfuncties.
