Willen ziekenhuizen wel transparantie van kwaliteit? Het lijkt er niet op. Ziekenhuizen hebben de mond vol over transparantie. Maar in de praktijk trappen ze veelal op de rem, zoals bij het openbaar maken van sterftecijfers. En nu boycotten ziekenhuizen weer de kwaliteitsregistraties. Gelukkig is er in ons zorgstelsel een autoriteit op het gebied van kwaliteit. Net zoals de Nederlandse Zorgautoriteit gaat over tarieven en prijzen, zou het Zorginstituut Nederland (ZIN) de expert over kwaliteit moeten zijn.

Praktijkvariatie

Helaas schiet ZIN tekort. Neem nu hoe ZIN omgaat met praktijkvariatie, een belangrijke indicatie voor kwaliteitsverschillen. Deze week heeft Zorgvisie bericht over grote praktijkvariatie bij zorg in de laatste levensfase. De zorgconsumptie van patiënten met long- en darmkanker in hun laatste levensfase verschilt enorm per ziekenhuis, zo blijkt uit onderzoek van IQ Healthcare, VUMC en IKNL. Er is soms sprake van een factor tien verschil in op genezing gerichte zorg. Als ziekenhuizen zo enorm verschillen in de manier waarop ze zorg leveren, roept dat vragen op. Is er in alle gevallen sprake van zinnige zorg? Zijn de verschillen in zorgconsumptie te wijten aan patiënten die dat graag willen? Immunotherapie slaat aan bij één op de vijf patiënten. Hoop doet leven. Of zijn er ziekenhuizen waarin specialisten te lang en te intensief doorbehandelen?

Zorginstituut: geen sprake van doorbehandelen

Helaas blijven deze vragen onbeantwoord. Het consortium wil graag vervolgonderzoek doen, maar hun opdrachtgever, Zorginstituut Nederland, vindt dat niet nodig. Tegenover Zorgvisie heeft ZIN verklaard dat dit buiten de scope van het onderzoek naar zinnige zorg valt. Wonderlijk. Er is mogelijk wat anders aan de hand. De uitkomsten van het onderzoek van IQ Healthcare beviel de ziekenhuizen niet. Ze willen geen vervolgonderzoek, omdat dit de privacy van ziekenhuizen aantast. De uitkomsten zouden mogelijk te herleiden zijn tot individuele ziekenhuizen. Vervolgens doet het Zorginstituut aanvullend eigen onderzoek. Dat komt een jaar later (!) tot een tegengestelde conclusie (er is geen sprake van doorbehandelen), zonder openbaar te maken hoe die is onderbouwd.

Geloofwaardigheid Zorginstituut in geding

Als ziekenhuizen zich verschuilen achter het privacy-argument, verwacht je dat de ‘kwaliteitsautoriteit’ in de bres springt voor transparantie. Dat is in het belang van patiënten voor wie het Zorginstituut zegt op te komen. Als ziekenhuizen zo veel verschillen in hun manier van behandelen, dan behoren ze te weten waar te lang wordt doorbehandeld. En welke ziekenhuizen te weinig doen aan palliatieve zorg. Dat maakt uit voor de kwaliteit van leven. Het Zorginstituut zou ziekenhuizen dus moeten overrulen en laten onderzoeken of er sprake is van gerechtvaardigde praktijkvariatie of niet? Maar ZIN laat zijn oren hangen naar de belangen van ziekenhuizen. Daarmee ondermijnt het Zorginstituut zijn eigen onafhankelijke positie. En daarmee ook zijn gezag en geloofwaardigheid. Hopelijk gaan ziekenhuizen en Zorginstituut in 2018 het voornemen tot meer transparantie ook echt uitvoeren.