Toch werkt de helft van de zorgprofessionals in de gehandicaptenzorg nog op papier, zo blijkt uit de eHealth-monitor 2015 van Nictiz. Gebrek aan tijd, ervaring en specifieke kennis maken innoveren voor afzonderlijke zorgorganisaties bijzonder lastig.

Aanpassen aan nieuwe zorgketen
Uit het onderzoek van Nictiz komt naar voren dat nog geen 10 procent van de communicatie in de keten van de gehandicaptenzorg digitaal verloopt. Ter vergelijking: bij ziekenhuizen ligt dat percentage op 93 procent. Kijkend naar het verleden valt die uitkomst goed te verklaren. Voorheen regelde de Rijksoverheid alle zorgprocessen voor de gehandicaptenzorg. Afstemming en (digitale) uitwisseling van gegevens tussen meerdere partijen waren niet nodig. Begin 2015 heeft het Rijk haar taken op het gebied van de langdurige zorg overgeheveld naar de gemeenten. De gehandicaptenzorg vindt zichzelf nu terug in een zorgketen waarin het via moderne en interactieve kanalen met huisartsen, ambtenaren, mantelzorgers en familieleden moet communiceren over de situatie van de cliënt. In die keten is het cruciaal dat organisaties eenvoudig en veilig digitaal informatie kunnen uitwisselen. Je zou zeggen: ‘nieuwe situatie, dus een mooie voedingsbodem voor innovatie’. De praktijk is weerbarstiger. Met de toegenomen administratieve lasten sinds de decentralisaties staan innovaties niet boven aan de agenda. 

Kennis uit een andere markt
Gelukkig zijn er succesvolle praktijkvoorbeelden ter inspiratie. Neem de ouderenzorg. Die sector gebruikt elektronische cliëntdossiers, waarmee familieleden en mantelzorgers altijd en overal inzage hebben in het dossier van de oudere. Via de digitale berichtenbox van het ecd delen ze informatie over hun familielid direct met de zorgverlener. Er ontstaat een dialoog. Door die informatie kunnen de zorgverleners hun zorg aanpassen aan de persoonlijke situatie van de cliënt. En op hun beurt krijgt de familie een inkijk in het dagelijks leven van hun dierbare.

Ecd als maatje
Voorheen was het ecd vooral een probleemgericht dossier, tegenwoordig is het hoofdzakelijk een ervaringsverslag. Een online dagboek en communicatiemiddel, toegankelijk voor familie en mantelzorgers. Bovendien is de werking van het ecd volledig toegespitst op de dagelijkse praktijk van de zorgverlener. Zijn administratieve lasten worden tot een minimum beperkt en hij kan informatie makkelijk delen met huisarts, ziekenhuis en mantelzorger. Het vooraanstaande Amerikaanse onderzoeks- en adviesbureau Gartner omschreef deze functie van het ecd in 1998 al als het ‘maatje’ van de zorgverlener. Een treffende omschrijving, die wat mij betreft ook recht doet aan de toegevoegde waarde van het cliëntdossier voor familie en mantelzorgers. Een digitaal portaal helpt de mantelzorger namelijk bij de zorgverlening en bij de beantwoording van een medische vraag, zonder dat er een zorgverlener fysiek aanwezig is.

Kennis is versnipperd
Hoewel bovenstaand voorbeeld veel perspectief biedt voor de gehandicaptenzorg, stipt dit ook een belangrijk probleem aan: de kennis over succesvolle toepassingen van nieuwe technologieën in de zorg is versnipperd. Voor organisaties in de gehandicaptenzorg is het een enorme klus om vernieuwing van werkprocessen zelfstandig tot stand te brengen.

Het moment is aangebroken dat de leveranciers van ict-systemen een handje gaan helpen. Laten ze samen met de gehandicaptenzorg op zoek gaan naar oplossingen voor innovatievraagstukken. Bundeling van krachten kan de vernieuwing van werkprocessen in de gehandicaptenzorg een beslissend duwtje in de rug geven. Leveranciers van ict-systemen beschikken over een schat aan kennis en ervaring waarmee ze zorgorganisaties kunnen helpen bij een innovatietraject. De sleutel tot succes ligt echter in handen van de organisaties zelf. Tegen hen zou ik willen zeggen: ga zo snel mogelijk aan de slag met vernieuwing van werkprocessen en deel je successen binnen én buiten je organisatie.

Succesvolle innovaties
De praktijk wijst uit dat zorgorganisaties die wél durven te vernieuwen, in staat zijn succesvol te blijven in een markt die onder druk staat. Voorbeelden uit de ouderenzorg tonen aan dat er qua techniek geen belemmeringen zijn. Bovendien leven we in een samenleving die continu online is. Organisaties die te lang wachten met de vernieuwing van hun werk- en communicatieprocessen, lopen het risico hun toegevoegde waarde te verliezen en van de zorgkaart te verdwijnen. Kortom: de tijd van wachten is voorbij.

Chris Nugteren, directielid Care bij PinkRoccade Healthcare