Op de dag de nieuwe Wmo door de eerste kamer moest worden geleid werd de HHT door Staatssecretaris van Rijn uit de spreekwoordelijke hoge hoed getoverd. De meerderheid in de eerste kamer leek in gevaar te komen dus wellicht was een beetje extra ‘smeermiddel’ nodig? Hoe dan ook, de Staatssecretaris zegde voor 2015 en 2016 zo’n 100 miljoen euro per jaar toe om de gevolgen van de bezuinigingen in de thuiszorg enigszins te dempen. Goed nieuws zou je denken, al was het moment van aankondiging wel een beetje suspect. De nieuwe Wmo wet werd aangenomen in de Eerste Kamer met een meerderheid van één stem.
Bureaucratie
Al snel bleek dat de HHT niet ‘zomaar extra geld’ was maar dat hier de nodige extra voorwaarden aan verbonden waren. Gemeenten moesten allen een eigen plan maken dat door VWS moest worden goedgekeurd. Dit leverde weer een geheel eigen administratieve dynamiek op waarbij vele honderden gemeenteambtenaren en adviseurs vele duizenden pagina’s hebben volgeschreven die vervolgens weer werden beoordeeld door een klein leger van VWS ambtenaren en adviseurs. Dit terwijl dit kabinet toch echt bepleit dat we de bureaucratie nu eindelijk eens moeten terugdringen.
Addertje onder het gras
Naast de nodige administratieve ballast bleek de HHT ook nog een venijnig addertje onder het gras te bevatten. De maximale bijdrage van de gemeente is namelijk 12,50 euro per uur. De marktprijs van huishoudelijke hulp bedraagt circa 22,50 euro per uur zodat een eigen bijdrage overblijft ongeveer tien euro per uur. Het overgrote merendeel van de cliënten die nu huishoudelijke hulp ontvangen heeft een inkomen van maximaal 125 procent van bijstandsniveau. Deze mensen betalen nu een eigen bijdrage van circa twintig euro per maand voor gemiddeld 12 uur hulp bij de huishouding. Eén ding is zeker, deze huidige cliënten kunnen nooit tien euro uur betalen.
Een nieuwe markt
De huidige cliënten met lage inkomens zullen dus geen gebruik kunnen maken van de HHT. Er zullen klanten moeten worden gevonden die wel in staat en bereid zijn om tien euro per uur te betalen voor hulp bij de huishouding. Binnen deze regeling verliezen veel mensen met lage inkomens dus hun recht op huishoudelijke hulp. Dit terwijl cliënten die meer te besteden hebben wel aanspraak kunnen maken op de bijdrage van 12,50 euro per uur. Dit betekent dus dat er voor de HHT een nieuwe markt zal moeten worden aangeboord, die van de rijkere oudere. Los van het feit of dit eerlijk of logisch is lijkt het zeer de vraag of dit wel lukt. Hoeveel ouderen zijn er die op korte termijn bereid zijn om deze vorm van dienstverlening af te nemen voor tien euro per uur.
Geen tijd
Mede door de administratieve rompslomp hebben de meeste gemeenten de HHT toeslag pas toegekend gekregen in december. Dit terwijl het systeem in moet gaan per 1 januari 2015. In de laatste paar weken van dit jaar moet dus deze hele transitie worden gerealiseerd. De nieuwe cliënten moeten worden gevonden terwijl bijvoorbeeld het systeem van het factureren en innen van de eigen bijdrage nog moet worden ingericht. En dan hebben we het niet over één systeem maar over vele systemen passend bij de individuele plannen van alle 403 gemeenten.
Wensdenken
De bovenstaande vereenvoudigde weergave doet onvoldoende recht aan de realiteit. In werkelijkheid is het aantal obstakels om 19.000 banen te redden nog veel groter.
Het is ongelooflijk zonde dat de HHT op deze wijze niet het gewenste effect zal hebben. Het is daarbij onbegrijpelijk dat VWS deze obstakels laat ontstaan en weinig doet om ze weg te werken. Maar het is ronduit kwalijk dat van Rijn en Asscher het publiek zand in de ogen strooien met dit soort ongefundeerd wensdenken.
Zion Jongstra, Algemeen directeur TSN Thuiszorg
