Afgaand op het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) is het beleid in de ouderenzorg: ‘zelf als het kan, thuis als het kan en digitaal als het kan’. Hieraan wordt hard gewerkt, zowel op landelijk, regionaal als zorgaanbiedersniveau. Dit gebeurt bijvoorbeeld door in te zetten op preventie, zelf- en samenredzaamheid, en de inzet van technologie in de thuissituatie. Tegelijkertijd zien we dat in de transitie naar ‘langer thuis’ ouderen steeds vaker kiezen voor leveringsvormen als modulair pakket thuis (mpt) en volledig pakket thuis (vpt) vanuit de Wet langdurig zorg (Wlz). Uit cijfers blijkt dat de inzet van beide pakketten sterk is gegroeid, waarbij vpt de sterkste stijging laat zien.
En dat is vreemd, want het product vpt is in onze optiek achterhaald. Bij een vpt is de inhoud van de zorg immers vergelijkbaar met de zorg en ondersteuning die men in een verpleeghuis krijgt. Alleen wordt deze thuis geleverd. En dit staat haaks op het beleid waarbij eerst gekeken wordt naar preventie, zelf- en samenredzaamheid, en digitale ondersteuning.
Vpt: aantrekkelijk financieel product
De groei in vpt is niet enkel te verklaren door de toenemende vraag vanuit ouderen. Ook ouderenzorgaanbieders zetten stevig in op deze leveringsvorm, zoals blijkt uit de landelijke CBS-cijfers. Waar in 2015 nog maar 4.905 vpt-indicaties waren afgegeven, waren dit er in 2021 al 12.255. Een stijging van circa 60%. Het merendeel hiervan betreft ouderen met een indicatie VV4 (36%), VV5 (54%) of VV6 (19%). Voor aanbieders is de leveringsvorm vpt aantrekkelijk vanuit financieringsperspectief. Het NZa-tarief voor bijvoorbeeld de prestatie vpt VV5 inclusief behandeling bedraagt slechts € 10,- minder dan het intramurale tarief, namelijk € 182,84 per dag. Zeker in een geclusterde woonsetting kan de vpt-zorg hiervoor doelmatig geleverd worden.
Prikkel voor preventie, sociale benadering en digitalisering ontbreekt
Vpt wordt volgens ons daarom vaker dan nodig ingezet, juist bij cliënten die meer zelfstandig of digitaal kunnen wonen. De randvoorwaarden verbonden aan de inzet van vpt sluiten namelijk onvoldoende aan bij de ingezette beweging vanuit de landelijke beleidskaders. Er zijn te weinig prikkels ingebouwd om echt werk te maken van preventie, samen- en zelfredzaamheid, slimme taakdifferentiatie en inzet van technologie in de thuissituatie. Hoewel zorgaanbieders en het zorgkantoor moeten toezien op verantwoorde en doelmatige inzet van vpt, kan het vpt vanuit de cliënt gezien worden als een all-inclusive pakket.
Huidige bekostiging niet ondersteunend aan doelen ouderenzorg
Succesvolle inzet van vpt dat de doelen van de ouderenzorg ondersteunt, hangt af van de wijze waarop zorgaanbieders vpt inzetten. Dit kan bijvoorbeeld door de inhoudelijke focus op preventie of door zelf- en samenredzaamheid, en de inzet van technologie in de thuissituatie standaard onderdeel te maken van de manier van werken. De huidige bekostiging biedt hier ruimte voor, maar stimuleert dit niet.
Zorgaanbieders waarbij deze focus al de norm is, zien veel meer positieve resultaten. Zowel in betere financiële resultaten, als ook in stijgende cliënttevredenheid en slimmere inzet van medewerkers die ook meer werkplezier ervaren. Het is daarom van belang dat de bekostiging van zorg en ondersteuning aan huis bijdraagt aan deze inhoudelijke focus bij het organiseren van passende zorg. De leveringsvorm is hieraan ondergeschikt.
George Braam, managing consultant Berenschot
Eveline Castelijns
Een beetje laat, maar ik geef de auteurs gelijk dat een VPT een “achterhaald product” is of in ieder geval “te vaak wordt ingezet” of zelfs wordt afgedwongen.
Mijn reden is niet omdat cliënten het zien als een all-inclusive tarief, maar omdat de zorg het zelf ziet als een all-inclusive bedrag. Het jaarplafond voor een 5VV is met 100.000 euro voor een VPT maar liefst 40.000 euro per jaar hoger dan MPT. Voor een MPT worden minuten geschreven, die je als cliënt met de zorgaanbieders kunt afspreken en sturen naar eigen behoefte. Bij VPT declareert de zorg een standaard dagbedrag. Dit laatste valt als cliënt niet te controleren en ook een zorgkantoor kan niet inhoudelijk controleren. Het geld stroomt gewoon. Dat is de kat op het spek binden.
Ja, wijkverpleegkundigen komen wel echt heel snel geld te kort als ze gaan declareren. Maar 60,- per uur declareren voor persoonlijke verzorging is in de toekomst onhoudbaar en niet doelmatig voor de zelfregie van de cliënt.
Uiteindelijk moeten we naar Zorgzame buurten. En “een hulpvraag niet automatisch beantwoorden met zorg om daarna te kijken wat de omgeving kan bijdragen, maar precies andersom.” https://www.dutchhealthhub.nl/artikel/marcel-canoy-zorgzame-buurt-is-enige-remedie-voor-vergrijzing/
Voor die impuls is een VPT funest.
Belangrijk is o.a. dat de cliënt naast het VPT helemaal geen PGB kan aanvragen om informele of persoonlijke of goedkopere hulp te regelen en zo zelfredzaam te blijven. Keuze vrijheid en eigen regie verminderen zo sterk met een VPT. Een zorgplan weegt daar zelden tegen op. Bij VPT zijn wonen en zorg officieel gescheiden, maar vaak wordt een VPT in geclusterde woonvormen aangeboden. Dan wordt een VPT afgedwongen én kunnen voor ‘ouderen’kamers exorbitante huurprijzen worden gevraagd. België controleert de huurprijzen, Nederland doet dat niet, maar het is een slecht belicht probleem.
https://sociaal.net/opinie/woonzorgcentrum-is-te-duur-vlaamse-ouderenraad/
https://www.zorg-en-gezondheid.be/cijfers/hoeveel-bedraagt-de-gemiddelde-dagprijs-in-uw-woonzorgcentrum-meting-2022
VPT is te duur voor de schatkist (alhoewel volgens de Minister iets goedkoper dat Verblijf), te duur voor de cliënt, inhoudelijk oncontroleerbaar voor het zorgsysteem, frustreert de zelfregie door de cliënt en is in de huidige vorm absoluut niet de richting die we op moeten. Ik denk dus, “het product vpt is in onze optiek achterhaald”, net als de auteurs zeggen. We moeten naar zorgzame buurten, waar we wijkverpleegkundigen/-verzorging goed betaald koesteren, en waar ze aansluiten om zorg te leveren waar het moet (maar ook alleen dan).
Wat een insinuerend betoog dat zorgaanbieders in de thuissituatie niet voldoende zouden inzetten op preventie, redzaamheid en technologie.
Ik ben ook heel benieuwd naar de bron(nen) voor de uitspraken in de laatste alinea over de uitkomsten bij zorgaanbieders die deze focus op deze gebieden wel hebben. Zou u deze toe willen voegen?
Bedankt voor uw reactie. Het spijt ons als het artikel insinuerend overkomt. Dat is geenszins de bedoeling. We hebben onze inzichten gedeeld om de lezers te inspireren om, daar waar dit nog niet gebeurd, een goede inhoudelijke afweging te maken over de inzet van VPT. En dat dit ons inziens niet kan zonder preventie, zelf- en samenredzaamheid, en de inzet van technologie in de thuissituatie standaard onderdeel te maken van de manier van werken. We brengen u graag in contact met de organisaties die dit in de praktijk al doen. Hiervoor kunt u contact opnemen via g.braam@berenschot.nl.
Het lijkt me heel goed om het op inhoud te gaan bekostigen maar wel vanuit een andere visie dan in het artikel beschreven.
In mijn ervaring zijn de vergoedingen voor vpt en mpt namelijk nauwelijks tot niet toereikend voor de geleverde zorg.
Daarnaast vind ik het aanmatigend te denken dat er niet geacteerd wordt op preventie, zelf en samenredzaamheid en de inzet van technologie.
Dit is een onderdeel van zowel de ZVW als de WLZ zorg als een wijkverpleegkundige de zorg coördineert.
Dat het slimmer kan denk ik ook, daar zou in meegedacht kunnen worden in plaats van te denken (beschuldigen?) dat zorginstellingen zich verrijken met de budgetten.
De auteur zegt zelf ook dat de inzet van het budget wordt gecontroleerd dus waar hebben we het dan over?
Dat het financieel aantrekkelijk is komt in mijn optiek alleen maar omdat het zorgkantoor denkt met doelmatige zorg een plafond te moeten stellen aan ZVW zorg en deze gewoon niet te bekostigen als er meer zorg geleverd wordt dan voorzien en (vooraf) bepaald.
Dit artikel voelt daarom voor mij als een vreemde redenering waarin halve waarheden staan met een uitkomst die het voor een wijkverpleegkundige, die de zorg moet coördineren binnen de budgetten, niet leuker (lees onmogelijk?) maakt
Bedankt voor uw reactie en toevoegingen aan de discussie. Wij hebben ons niet willen mengen in de toereikendheid van de tarieven. Al is dat een gerechtvaardigde discussie. Uw invalshoek vanuit de verpleegkundige is interessant. Het moeten werken binnen twee domeinen (Wlz en Zvw) maakt het er niet eenvoudiger op. Wij zijn ons dat bewust. Beschouw onze blog als een aanmoediging en vooral niet als een aanmatigende opmerking.
“Het NZa-tarief voor bijvoorbeeld de prestatie vpt VV5 inclusief behandeling bedraagt slechts € 10,- minder dan het intramurale tarief, namelijk € 182,84 per dag”.
Het NZA-tarief voor een VV5 inclusief behandeling is toch een heel andere!? En het verschil tussen VPT en intramuraal is echt meer dan € 10 euro per dag. Wilt u nog eens naar deze stelling kijken? Het geeft namelijk naar mijn idee een verkeerd beeld en dat is jammer in deze materie die al complex genoeg is.
Bedankt voor uw reactie. De hoogte van de tarieven zijn te vinden op de website van de NZa. Er zijn verschillende combinaties tussen inclusief dagbesteding, behandeling en niet beïnvloedbare factoren. De verschillen zijn niet groot, maar wij willen vooral de focus leggen op de succesvolle inzet van VPT, niet op de tarieven.