Nog voor de verkiezingscampagnes goed en wel zijn gestart, draait het voor een belangrijk deel om één thema: bestaanszekerheid. Dat is terecht: honderdduizenden Nederlanders hebben te weinig geld om van rond te komen. Twintig jaar geleden kende Nederland nog geen voedselbanken, nu zijn dat er 170. Armoede is een feit.

Financiële onzekerheid staat echter niet op zichzelf, maar gaat gepaard met stress. Je kunt er letterlijk ziek van worden. Er is een direct verband tussen financiële gezondheid en mentale en fysieke gezondheid. Dat heeft ook gevolgen voor de samenleving: het kost geld en bovendien zijn mensen bij ziekte niet inzetbaar.

Minder geldzorgen, minder gezondheidszorgen

Tel uit je winst als je bestaanszekerheid breed aanvliegt. Wie zich minder zorgen hoeft te maken over geld, heeft ook minder zorgen over zijn gezondheid en zal dus minder snel gebruikmaken van de zorg. Huisartsen, psychologen en buurtwerkers krijgen nu dagelijks mensen op bezoek met zorgklachten die terug te voeren zijn op iets heel anders, zoals schulden of conflicten die daarmee samenhangen. Maar een pilletje of een goed gesprek lossen geldzorgen niet op.

Armoede: generatie op generatie

Bestaanszekerheid is ook een voorwaarde om mee te kunnen doen in de samenleving, en daarmee randvoorwaarde voor een goede gezondheid. Veel inwoners komen er niet aan te pas, omdat ze de kans niet krijgen. Armoede wordt soms van generatie op generatie doorgegeven. Geldgebrek geeft uit zichzelf al minder kansen, maar mensen in armoede kunnen ook worden uitgesloten. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat door stigmatisering een laag schooladvies krijgt waardoor een kind niet het meeste uit de opleiding kan halen. Door dit in stand te houden, laten we als samenleving veel potentieel en talent liggen.

Tegelijk staan zowel het sociaal domein als de zorg voor grote uitdagingen. Dat gaat niet alleen om geld. We moeten steeds meer doen met steeds minder mensen. In de zorg hebben we de komende jaren te maken met een dubbele vergrijzing, de zorgkosten lopen snel op en het tekort aan zorgmedewerkers haalt elke week wel de media. In het gemeentelijk sociaal domein spelen vergelijkbare zaken. Het water staat de uitvoering van het gemeentelijk sociaal domein nu al aan de lippen door personeelstekorten.

6 miljard nodig voor reparatie

Bestaanszekerheid verdient daarom een brede benadering. We moeten toe naar een duurzaam stelsel. Op korte termijn is het nodig dat financiële bestaanszekerheid verbetert. De Commissie sociaal minimum heeft onlangs aangegeven dat er 6 miljard nodig is voor reparatie, zodat inwoners rond kunnen komen en ook kunnen deelnemen aan de samenleving. Brede bestaanszekerheid draait om nog veel meer: een dak boven je hoofd, scholing, ontwikkeling en dus ook om zorg. Zodat iedereen naar de huisarts of tandarts kan en zich geen zorgen hoeft te maken over de eigen bijdrage.

We moeten naar een stelsel en ondersteuning toe waarin we niet elke vraag in de zorg direct als zorgvraag zien. Dat kan als we samen zorg breder verdelen in de maatschappij dan deze alleen bij de professionele, medische zorg te leggen. Met bestaanszekerheid als basis kunnen we hier samen een goede stap in zetten. De politiek kan hier direct na de verkiezingen mee aan de slag.

Door: Godfried Bogaerts en Erik Dannenberg, beide Raadslid van Raad voor Volksgezondheid & Samenleving