In Nederland rookt 25 procent van de volwassenen. Roken veroorzaakt het grootste deel van alle nieuwe gevallen van longkanker (91 procent in 2010) en COPD (85 procent). Van de nieuwe hartinfarcten komt 31 procent door roken. Bij beroerte is dat 20 procent en bij chronisch hartfalen 18 procent. In 2010 besteedde Nederland 2,8 miljard euro aan zorg die te maken had met ziekten als gevolg van roken. Ter vergelijking: de totale zorgkosten vanwege kanker bedragen 4,3 miljard. Al deze gegevens staan op de website van het RIVM. Stel dat het ministerie van VWS en de landelijke kankerorganisaties zoals IKNL, Dica, KWF kankerbestrijding en de Leven-met-kanker-beweging het percentage rokers weet te verlagen tot bijvoorbeeld 20 procent, dan wordt snel geld bespaard op de oncologisch zorg. Hieruit zijn dan innovaties te betalen als protonenbestralers en dure geneesmiddelen, indien deze bijdragen aan een beter en langer leven van kankerpatiënten. Deze stelling verdedigde ik op 4 maart bij de start van een oncologisch samenwerkingsverband van ziekenhuizen in Arnhem, Doetinchem en Ede. Ik kreeg driekwart van de zaal van 180 oncologen en andere professionals mee. Een enkeling bleef vasthouden aan bekende SP- en PVV-standpunten, dat er meer geld naar de zorg moet, ook al groeit de nationale economie nauwelijks.
Verhoog doelmatigheid
Een andere manier om geld vrij te maken voor oncologische zorginnovaties is het verhogen van de doelmatigheid van de zorg. Ik denk hierbij aan ruimere openingstijden van de radiotherapeutische centra, bijvoorbeeld ook in de vooravond op werkdagen en op zaterdagen. Dan gaan de vaste kosten per bestraling omlaag. Dat is geen leuke boodschap voor medewerkers en patiënten die graag kantoortijden aanhouden. Maar ieder weldenkend mens gaat hiermee akkoord, als daardoor meer kankerpatiënten goede zorg krijgen. De doelmatigheid in de kankerzorg kan daarnaast vergroot worden door niet-wetenschappelijk onderbouwde nacontroles achterwege te laten. Daarvoor pleitte de Gezondheidsraad al in 2007 in haar advies met de titel Nacontrole in de oncologie: doelen onderscheiden, inhoud onderbouwen.
Dubbele diagnostiek
Nog een suggestie om uit meer doelmatigheid oncologische innovaties te betalen is de volgende. Grotere ziekenhuizen doen de diagnostiek nogal eens helemaal over, als zij een patiënt binnenkrijgen vanuit een ander ziekenhuis. Dit soort dubbele diagnostiek kan verdwijnen, als ziekenhuizen digitaal met elkaar communiceren. Zij kunnen dan foto’s en films delen en elkaars oncologische dossiers raadplegen. Dan gaat menig professional minder snel zelf dezelfde ondersteunende diagnostiek aanvragen.
Preventie
Het zou de genoemde landelijke kankerorganisaties sieren als zij ook inzetten op preventie en meer doelmatigheid in de oncologische zorg naast meer onderzoek naar de genetische oorsprong van kanker, nieuwe bestralingsvormen en innovatieve geneesmiddelen. Zo’n gemengd programma heet in de woningbouw renovatie: tegelijk slopen en opknappen. Economen gebruiken voor zo’n aanpak ook wel de uitdrukking ‘groeien door te snoeien’. De landelijke kankerorganisaties kunnen regering en parlement met zo’n gemengd programma helpen door de innovaties te koppelen aan besparingen die tegelijk mogelijk zijn. De regering zou stoppen-met-rokencursussen weer op kunnen nemen in de Zorgverzekeringswet. Ik begrijp niet dat de regering laat gebeuren dat Nederland maar liefst vier protonenbestralers neerzet en nauwelijks iets doet aan reductie van tabaksgebruik. Wat is dit voor oncologiebeleid?
Het geld dat Nederland bespaart door het roken uit te bannen moeten we inzetten voor betere zorg bij oncologie en andere ziektebeelden. Er is op dit moment bijvoorbeeld geen geld om mantelzorgers te ondersteunen. Als dat gebeurt, kunnen we opnamen in een verpleeghuis uitstellen. Dat bespaart dan ook weer geld. Mijn pleidooi is niet om besparingen te realiseren door het roken te verminderen. Ik wil het geld in de zorg anders aanwenden. met hetzelfde geld een betere gezondheidszorg. Datr kan met behulp van een budget impact analyse. Als je alleen naar het effect van minder roken kijkt, hebben de reageerders gelijk.
Verder ben ik van mening dat ieder gewonnen levensjaar door reductie van tabaksconsumptie winst is van 50.000 euro. Zie hiervoor het boek De Gouden eieren van de gezondheidszorg van Marc Pomp.
zie uit naar een reactie van Guus Schrijvers
kortom: hoe gezonder, hoe meer preventie, hoe meer (overbodige, big business!) vroegtijdige opsporing en screening, hoe duurder….
rethink healthcare!
Het RIVM concludeert op basis van onderzoek: ‘Door gezond gedrag neemt namelijk de levensverwachting toe. Mensen leven langer en lopen daardoor meer kans om op latere leeftijd nog andere ziekten te krijgen. Het gaat bijvoorbeeld om dementie, psychische stoornissen, beroerte, Parkinson en aandoeningen aan het zenuwstelsel. Dit zorggebruik als gevolg van extra levensjaren leidt tot extra kosten. Deze kosten overtreffen de kortetermijnbesparingen. Voor de Nederlandse bevolking van 2003 geldt dat bij volledige uitbanning van roken de kosten van aan roken gerelateerde ziekten dalen met 8%. De kosten van niet-gerelateerde ziekten nemen toe met 16%. Voor de totale kosten resulteert dit in een stijging van 12%. Bij uitbanning van overgewicht zullen de kosten met 4% toenemen.’ Bron. (pdf)
hardnekkig misverstand: minder rokers zou een besparing opleveren.
Dat zou gelden als niet-rokers dan geen andere ziekten zouden krijgen, geen beroep zouden doen op andere zorg (verpleeghuiszorg bijv), en vooral niet langer zouden leven: Zij overlijden bij voorkeur op hetzelfde moment maar dan zonder dat zij al jaren dure oncologische zorg hebben ontvangen.
In de Engelse literatuur is dat al eens uitgezocht: de kosten van de gezondheidszorg zouden (na een kortdurende daling) struktureel met ca 5% stijgen als de gehele bevolking niet meer zou roken.
Overigens prima idee om te groeien door te snoeien, maar daar zijn dan wel publiekscampagnes en dappere bewindslieden voor nodig.