Als er iets is dat wijkverpleegkundigen zat zijn, dan is het wel de zogeheten 5-minutenregistratie. Dat kwam vorige week duidelijk naar voren in de enquête van V&VN onder verpleegkundigen naar onnodige administratieve lasten. Van alle 4.000 respondenten vormden wijkverpleegkundigen veruit de grootste groep. En de 5-minutenregistratie stond met stip op nummer één in de lijst van grieven.

Bureaucratisch harnas

Niet verwonderlijk, zo werd mij duidelijk in een toelichtend gesprek met Marjolein Zilverentant, voorzitter van de vakgroep Wijkverpleegkundigen bij V&VN. Zij vertelde wat die tijdsregistratie betekent in het dagelijkse werk van wijkverpleegkundigen. Ze moeten elke activiteit verantwoorden, ook kort overleg met huisarts of collega’s. Dat het aantal geleverde minuten zorg precies moet kloppen met de indicatie. En dat luistert heel precies, tot op het niveau van de geleverde productie persoonlijke verzorging en verpleging. Als er iets niet klopt, eist de administratie van de thuiszorgaanbieder dat je het alsnog kloppend maakt. ‘We zijn hoogopgeleide verpleegkundigen, professioneel geschoold in goed indiceren. Het is waanzin dat we in dit bureaucratische harnas worden gedrukt’, zei Zilverentant.

Creatief sjoemelen voor wijkverpleegkundigen

Soms is het niet mogelijk om activiteiten gedeclareerd te krijgen, omdat het declaratiesysteem dat niet toelaat, vertelde Zilverentant, die als zzp’er voor een thuiszorgorganisatie meedoet aan de zogeheten ‘transmurale zorgbrug’. Dat is een succesvolle methode waarin ziekenhuizen en thuiszorgorganisaties samenwerken bij het ontslag van patiënten. De wijkverpleegkundige komt voor een warme overdracht naar het ziekenhuis voor overleg met patiënt en transferverpleegkundige van het ziekenhuis. Alleen is dat eerste bezoek van de wijkverpleegkundige aan het ziekenhuis niet declarabel voor de thuiszorg. De zorgverzekeraar betaalt alleen uit aan het ziekenhuis, omdat de patiënt daar nog is opgenomen. Volgens Zilverentant dwingt dit systeem wijkverpleegkundigen tot creatief sjoemelen om de kosten gedekt te krijgen. Alleen lukt dat nooit helemaal, omdat ze bij elke oplossing inleveren. ‘Je compenseert de extra’s namelijk met je eigen tijd, anders kom je er niet uit met de registratie.’

Wijkverpleging is urenfabriek

Dat minister Hugo de Jonge van VWS de 5-minutenregistratie wil uitbannen, zal wijkverpleegkundigen dan ook als muziek in de oren klinken. Eenvoudig zal dat niet zijn, want de 5-minutenregistratie vormt een cruciaal onderdeel van de bedrijfsvoering van veel thuiszorgaanbieders. Op basis van de tijdregistratie kunnen zij declareren bij zorgverzekeraars. Met die inkomsten betalen ze de salarissen van hun verpleegkundigen en verzorgenden. De tijdregistratie is ook essentieel in de verantwoording aan externe stakeholders om aan te tonen dat de geleverde zorg rechtmatig is verleend. Bestuurders van thuiszorgaanbieders, zorgverzekeraars, toezichthouders willen er eigenlijk helemaal niet vanaf. ‘We zijn een urenfabriek’, hoorde ik een thuiszorgbestuurder onlangs zeggen.

Afschaffen stopwatch-thuiszorg

Al in 2009 kondigde oud-staatssecretaris Bussemaker van VWS aan dat ze de ‘stopwatch-thuiszorg’ wilde afschaffen. Maar een half jaar later moest ze bakzeil halen. Ook enkele jaren geleden stond afschaffing van de 5-minutenregistratie weer zonder resultaat op de agenda in de Tweede Kamer. Zou het nu wel lukken? De positie van wijkverpleegkundigen is nu sterker vanwege de krappe arbeidsmarkt. De tijdregistratie helpt niet om verpleegkundigen aan het werk te krijgen in de wijk. Van VWS en de NZa hoeft de 5-minutenregistratie echt niet, mits zorgaanbieders en verzekeraars andere afspraken maken over verantwoording. De bal ligt dus bij verzekeraars en zorgbestuurders.