De Zorgverzekeringswet (zvw) en gemeentelijke bekostiging verhouden zich niet tot elkaar. De zorgverzekering is een individuele verzekering, met (afdwingbare) rechten, maar ook plichten (verplichte deelname), heeft voor iedereen gelijke (sterk afgebakende) aanspraken, met streng toezicht (NZa) op onrechtmatige uitgaven, en zorgplicht.

Aan de andere kant

De WMO kent géén landelijk uniforme rechten, maar ruimte voor zorg op maat, lokaal bepaald, onder politieke afweging en sturing; prioriteiten kunnen verschuiven, er is andersoortig toezicht. Daar komt bij: de zorgverzekering werkt voor individuen, de gemeente voor alle burgers, de zorgverzekeraar alléén voor eigen verzekerden En dan laten we het zorgkantoor, dat werkt voor een regio nog onbesproken.

Betaaltitel voor alle sectoren

Daar kan natuurlijk nooit een betaaltitel voor ontworpen worden die binnen alle sectoren werkt. Maar dat is ook niet nodig. Wanneer iedere partij bij de eigen verantwoordelijkheden blijft en bijdraagt aan wat gemeenschappelijk gefinancierd moet worden ten behoeve van domeinoverstijgende samenwerking, is dat veel vruchtbaarder. Dan kan in grote lijnen het eigen toezicht monitoren waaraan middelen zijn uitgegeven. Door samenwerking van de toezichthouders kunnen afspraken gemaakt worden, bijvoorbeeld over wie in voorkomende gevallen toezicht uitoefent.

Praktijkvoorbeeld

Een voorbeeld in de praktijk. In mijn boek Het zorgstelsel Ontrafeld, hoofdstuk 32, bepleit ik om in de ouderenzorg nu snel overal een coördinatieoverleg of afstemmingsoverleg te organiseren. Te beginnen in grotere huisartsenpraktijken.Organiseer een multidisciplinair overleg tussen huisartsen (POH), wijkverpleging, sociaal domein (wijk- of buurtteam) en aanbieders van langdurige zorg. Stem voor zeer kwetsbare ouderen met complexe zorgvraag, onderling af wie, welke zorg gaat leveren, wie de boel coördineert, wie contactpersoon is voor de cliënt en mantelzorgers en (de moeilijkste!): wie knopen mag doorhakken.

Betaaltitel nodig

De tijd binnen de huisartsenzorg en de wijkverpleging kan gefinancierd worden via Organisatie en Infrastructuur (O&I)-middelen. Binnen de wijkverpleging is bekostiging van tijd voor het overleg ook een mogelijkheid. Binnen het buurtteam kan eveneens tijd (uren) vrijgemaakt worden voor dit overleg. Zo betaalt ieder vanuit het eigen domein mee aan dat wat vanuit coördinatie/samenwerkingsoogpunt als strikt noodzakelijk wordt beschouwd. Alleen het zorgkantoor heeft op dit moment géén betaaltitel om dit coördinatiewerk te bekostigen. Die betaaltitel zou er moeten komen.

Onontwarbare kluwen

Meebetalen uit eigen domein zorgt ervoor dat zaken niet overlappen en in onontwarbare kluwen vermengd worden. Laat ieder vooral het eigen werk goed blijven doen en vooral géén werkzaamheden van anderen overnemen. Begin met coördinatie en afstemming voor de meest kwetsbare ouderen, breidt later uit naar coördinatie voor andere groepen ouderen.

Natuurlijk gebeurt het door mij voorgestelde multidisciplinaire afstemmingsoverleg al her en der. Maar het is niet structureel ingebed, laat staan dat het in heel Nederland plaatsvindt (overal is er ouderenzorg). Het zou niet verkeerd zijn om juist de financiers, in dit geval de zorgverzekeraars, zorgkantoren en gemeenten op een of andere wijze te verplichten dit soort afstemming en coördinatie domeinoverstijgend te regelen en daarvoor de benodigde middelen vrij te maken.

De opdracht

Op dit punt ontbreekt de urgentie en viert vrijblijvendheid hoogtij. We hoeven niet te wachten op een domeinoverstijgende betaaltitel, want die komt er niet. Wat we wel kunnen doen is de financiers een opdracht meegeven, zodat aanbieders vervolgens hun werk onderling kunnen afstemmen en coördineren.

Martien Bouwmans, auteur van Het zorgstelsel Ontrafeld