Eind 2016 concludeerde de Algemene Rekenkamer in het rapport Zorgakkoorden dat vooral de financiële afspraken uit de eerdere zorgakkoorden hebben bijgedragen aan de lagere uitgavengroei in de curatieve zorg. Het is onwaarschijnlijk dat inhoudelijke afspraken, bijvoorbeeld over substitutie van zorg van de tweede lijn naar de eerste lijn, hieraan een belangrijke bijdrage hebben geleverd. Wij willen de minister van VWS aanbevelen in de zorgakkoorden naar samenhang te streven tussen de financiële en de inhoudelijke afspraken, zodat die laatste ook gaan bijdragen aan kostenbeheersing.
Transitieakkoorden
In de voor 2018 gesloten transitieakkoorden heeft voormalig minister Schippers al enkele aanbevelingen uit ons onderzoek Zorgakkoorden overgenomen. Zo heeft zij in het akkoord met de medisch-specialistische zorg eenduidig gecommuniceerd over de resterende financiële groeiruimte voor aanbieders. Ook bewaken zorgverzekeraars en -aanbieders in de eerste en tweede lijn de samenhang tussen de twee akkoorden door gezamenlijk een analyse te maken van het substitutiepotentieel.
Samenhang financiële en inhoudelijke afspraken
De afgelopen tijd hebben verschillende partijen hun verwachtingen geuit over de nieuw te sluiten zorgakkoorden. Volgens het CPB leidt de intentie om nieuwe hoofdlijnenakkoorden af te sluiten in combinatie met het macrobeheersinstrument als stok achter de deur, in 2021 tot ombuigingen van 0,9 miljard euro. Het kabinet boekt in het regeerakkoord echter ombuigingen in van 1,9 miljard euro. Enkele ziekenhuisbestuurders hebben hun zorgen geuit over het ontstaan van wachtlijsten en verlies aan kwaliteit. Ook het CPB waarschuwt voor minder zorg of lagere kwaliteit van zorg in zijn financiële analyse van het regeerakkoord.
In Zorgvisie gaf een aantal zorgverzekeraars aan dat de akkoorden niet te inhoudelijk zouden moeten worden, zodat er genoeg ruimte blijft voor hun eigen kwaliteitsbeleid. Minister Bruins is het met de Algemene Rekenkamer eens dat in nieuwe hoofdlijnenakkoorden meer inhoud onder de financiële afspraken moet komen. In zijn brief aan de Tweede Kamer van 20 december 2017 zegt hij dan ook te streven naar het koppelen van zorginhoudelijke afspraken aan een financiële besparing.
De Algemene Rekenkamer concludeerde eerder dat het belangrijk is dat nieuwe afspraken met de eerstelijnszorg, de medisch-specialistische zorg en de ggz één samenhangend geheel worden. Het bewaken van de samenhang en voeren van de regie is des te meer noodzakelijk nu de drie bewindslieden elk bij akkoorden met een andere sector betrokken zijn. In ons rapport illustreren wij de noodzaak hiervan aan de hand van de financiële afspraken over substitutie; de afspraken hierover in de akkoorden van 2013 met de eerste lijn en tweede lijn sluiten niet goed op elkaar aan. Ook de NZa heeft in een brief van 16 november 2017 aan de nieuwe bewindslieden aangegeven het essentieel te vinden dat inhoudelijke afspraken over de sectoren heen worden gemaakt.
De minister van VWS is voornemens om nieuwe sectorale hoofdlijnenakkoorden af te sluiten, maar zegt deze in samenhang tot stand te brengen en ook overkoepelende afspraken te maken. Wij verwachten dat een visie op het transitieproces naar het toekomstige Nederlandse zorglandschap bevorderlijk kan zijn voor de samenhang tussen afspraken. Tegenover afspraken over de uitbouw van bijvoorbeeld de multidisciplinaire zorg moeten afspraken staan over de afbouw van bijvoorbeeld ziekenhuiscapaciteit.
In de economische voorspoed zijn partijen mogelijk minder snel bereid om akkoorden te sluiten om de uitgavengroei te beperken. Dit is temeer een reden om de samenhang tussen de financiële en inhoudelijke afspraken te bewaken. Uit de vorige zorgakkoorden bleek namelijk dat partijen veel verwachtten van de inhoudelijke afspraken. Het potentieel hiervan is volgens ons nog niet gerealiseerd. Een onderbouwing van hoe de inhoudelijke afspraken kunnen bijdragen aan de realisatie van de beoogde financiële opbrengst, zal de kans op effectiviteit van de nieuwe zorgakkoorden vergroten.
Ewout Irrgang, collegelid Algemene Rekenkamer
“Koppel inhoudelijke afspraken aan financiële besparing”
Beste lezer,
Ik ontving beslag op beslag op beslag, werd dakloos. Via een maatschappelijk traject kan ik toch nog deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. De druk en de stress die voortkomen uit eerdere regeringsbesluiten waardoor de rechtspositie en economische situatie verslechterd en daarbij de houding van andere overheidsfunctionarissen veroorzaken de nodige problemen.
Voorwaarde van de maatschappelijke voorziening was de begeleiding naar de GGZ. De GGZ die voor schade had gezorgd bij familie en kennissen. Als gevolg van deze overmatige machtsuitoefening en de overeenkomst dat ik meewerk kom ik bij de GGZ terecht. Nu heb ik een factuur van € 385 liggen! Kosten aan de GGZ, een instelling waar ik bij de medewerkers ‘mentale retardatie’ en ‘cognitieve tekorten’ constateer. Zou ik een kleuter van 4 zijn, dan zou ik ‘iedere leer’ mogelijk geloven en gehoor aangeven. Door de ervaring maar ook het leed weet ik beter!
Denkt u dat deze burger de eigen risico betaald die voortkomen uit het slechte beleid en slecht management? Laat het management dat bedrag maar uit eigen zak betalen. Ik bedoel: Wie geeft u het recht de dief van een andermans portemonnee te zijn?
Er bestaat zoiets als ‘gemeenschapstrouw’; maar aan deze verdragen wordt onvoldoende gehoor gegeven. De verdragen liggen er; maar telkenmale loopt men weg van de verantwoordelijkheid die men heeft ten opzichte van de organisatie. Het draait maar om het geld, maar niet om de mens. Toch is de overeenkomst ‘dat de menswaardigheid voor iedere individu in de samenleving tot gelding komt’.
Wie garandeert mij dat nieuwe afspraken wel worden nagekomen? Men kent het beginsel niet eens! Als het gaat om het geld, dan is er bij een aantal personen sprake van ‘zelfbediening’. De afspraak was dat deze zelfverrijking zou stoppen!
Kunnen wij alvast beginnen ons aan bestaande afspraken en verdragen te houden, namelijk die een uitwerking zijn van het algemene beginsel?
Alvast bedankt!