Bezuinigen op personeel lijkt onontkoombaar. Want grofweg 60 tot 70 procent van het ziekenhuisbudget gaat op aan personeel. Toch is dat niet verstandig bij de reeds bestaande schaarste. Het is ook maar de vraag of ‘slimmer werken’ de panacee is voor de enorme financiële taakstellingen. Stoppen met dure of onzinnige behandelingen is de volgende oplossing. Het wordt wel eens geprobeerd nieuwe, peperdure ingrepen tegen te houden, maar vaak stranden die pogingen op te veel bezwaren. Er zijn enkele moedige initiatieven om bijvoorbeeld af te zien van dialyses of heupoperaties bij zeer oude en fragiele patiënten, waarbij kwaliteit van leven gelukkig belangrijker is dan de behaalde besparingen. Nee, voor echte bezuinigingen moeten we uit een ander vaatje tappen.

Besparen op wet- en regelgeving

Waar ik weinig over hoor, is de mogelijke besparing op wet- en regelgeving. Zonder maatschappelijke businesscase en zonder budgetuitbreiding wordt ons gevraagd om alle mogelijke kieren in onze organisaties te dichten of om in te spelen op de toegenomen maatschappelijke vraag naar verantwoording. Dat kost geld en vraagt om extra inzet van personeel. Loont dat altijd de moeite? Denk aan het aantrekken van extra juristen voor de afhandeling van de toenemende stroom aan Woo-verzoeken of voor de aangescherpte regels betreffende privacy- en gegevensbescherming. Maar ook het bijhouden van bekwaamheidspaspoorten of up-to-date houden van overzichten van de medisch-technologische vaardigheden vraagt tijd van onze verpleegkundige en medische staf en extra inzet van kwaliteitsmedewerkers.

Een kritische vraag over de toegevoegde waarde van deze defensieve maatregelen wordt snel gepareerd met een opsomming van incidenten, die hadden kunnen worden voorkomen. Ik stel echter niet de (beperkte) toegevoegde waarde, maar wel de proportionaliteit van deze wettelijke voorschriften ter discussie. Ik vraag me af of we hierin – tijdens een periode van grote financiële druk – wel de juiste afwegingen maken.

Vertrouwen belangrijker dan controle

Reductie van overhead ten faveure van ‘handjes aan het bed’ klinkt eenvoudig, maar begint met de acceptatie dat vertrouwen belangrijker is dan controle. ‘Ik sta op en ga naar bed met de spleetlamp’, zei een ervaren oogarts toen hij in het kader van het convenant medische technologie zijn vaardigheid met dit instrument moest aantonen. Ik had liever gezien dat hij zijn tijd voor het behalen van dit paspoort had gebruikt om het fysieke en financiële leed van de oogheelkundige wachtlijst te reduceren. Laten we iets minder toegeven aan onze controle-neiging in tijden van grote financiële uitdagingen.

Door: Douwe Biesma, bestuursvoorzitter van het Leids Universitair Medisch Centrum