Conversietherapie staat niet los van de godsdienst. Door de eeuwen heen heeft de godsdienst behoorlijk wat terrein verloren op de medische wetenschap. En alhoewel mensen nog steeds bidden voor genezing en de bedevaart naar Lourdes nog altijd wordt georganiseerd, is dat meestal een additionele inspanning naast de reguliere gezondheidszorg. Vanuit gezondheidsrechtelijk perspectief zijn het initiatieven die met enige passiviteit kunnen worden gadegeslagen.

De diagnose

Hier is het echter niet de hoop op een wonderbaarlijke genezing die de aandacht trekt, maar toch eerst de diagnose. De behandelaar en de patiënt nemen een ziekte waar die er niet is. Het gaat om een ‘gezondheidstoestand’ die zij niet alleen als medisch ongewenst, maar ook moreel afkeurenswaardig achten.

De IGJ deed in 2012 onderzoek bij zorgorganisatie Different, naar aanleiding van berichten dat die aanbieder conversietherapie aanbood. De IGJ constateerde dat homoseksualiteit geen psychiatrische stoornis is waar behandeling voor nodig is. En inderdaad, de International Classification of Diseases vermeldt het niet als ziekte en de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders niet als stoornis. Daarmee valt conversietherapie buiten de basisverzekering. Overigens ook in polissen voor de aanvullende verzekering zal men er vergeefs naar zoeken.

De therapie

Van de dubieuze diagnose komen we bij de therapie. Er blijkt niet één conversietherapie te bestaan, maar meerdere interventiemethodes: van biologische behandelingen tot meer pastoraal werk. Over de effectiviteit van de behandeling wordt gedebatteerd. Voorstanders claimen successen en wijzen ter onderbouwing naar wetenschappelijke studies. Tegenstanders betwisten de juistheid van de studies en leggen de nadruk op de risico’s van de therapie. Die vormen ook de aanleiding om nu met een initiatiefwetsvoorstel te komen.

Goede zorg

Is de gereedschapskist van het gezondheidsrecht op dit moment leeg? Nee, kwakzalverij kan ook al met de Wkkgz bestreden worden. Goede zorg heeft betrekking op de ‘reële behoefte’ van de patiënt, zo zegt de wet. Maar de handhavingspraktijk op dit vlak is niet heel levendig. Of een strafrechtelijk verbod daar veel aan toevoegt, valt te betwijfelen. Maar omdat preventie in de zorg sowieso altijd beter is, verdient het de voorkeur als de ideeën die ertoe leiden dat homoseksuelen behandeling zoeken, afgeschaft worden.

Door: Klaas Meersma, advocaat en partner bij AKD