Tekorten aan huisartsen en aan zorgpersoneel, groei van chronische patiënten en apocalyptische dreigingen rondom ons – wereldwijd hoog gewaardeerde – zorgstelsel. Ook de financierbaarheid van de zorgvraag staat op het spel. De hogere tweede en derde lijn – algemene en academische zorginstellingen – staan voor aanzienlijk duurdere diagnostiek, behandelingen en middelen. De kosten voor medisch specialistische zorg in de ziekenhuizen bedroegen in 2018 22 miljard euro; de huisartsenzorg kostte 3 miljard euro.
Uit onderzoek blijkt dat minimaal tachtig procent van de huisartsconsulten is gebaseerd op zorgen en gebrek aan goede informatie, niet direct op reële klachten. Oftewel, situaties die met relevante informatie, educatie en slimme vormen van triage snel en effectief geadresseerd kunnen worden zonder een fysiek bezoek aan de huisarts. Die informatie kan online gegeven worden via telefoon, video, chat en web, 24/7 indien gewenst. Doordat de gebruiker naast zijn klachten persoonlijke gegevens toevoegt is een gepersonaliseerde vertaling van een relevante medische richtlijn met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) mogelijk. Diagnostisering van de patiënt met behulp van AI blijkt nu al op gelijk niveau te liggen als diagnose door een huisarts, zo blijkt uit Engels onderzoek.

Onbenutte ruimtes tussen nulde en eerste, eerste en tweede lijn

Wat ik hier beschrijf is de grotendeels onbenutte ruimte tussen de nulde en de eerste lijn. Nu bellen we namelijk allemaal om acht uur met de huisartsassistente voor een consult dat wordt gepland om 11 uur maar steevast drie kwartier te laat plaatsvindt. Dat kost dus een dagdeel, met een uitkomst die veelal sneller en doelmatiger gerealiseerd had kunnen worden.
Tussen de eerste en tweede lijn bevindt zich nog zo’n grote onbenutte wereld. Namelijk die van online gespecialiseerde triage, consultatie en behandeling of behandelvoorstellen, inclusief medicatievoorschrijving en -verstrekking. Uiteraard geldt dit niet voor alle klachten en aandoeningen maar wel voor een groeiend aantal op het gebied van dermatologie, cardiologie, longen, KNO en in de ggz.
Diagnostiek hoeft ook niet per se in het ziekenhuis plaats te vinden. De bekende beweging om meer gespecialiseerde ziekenhuiszorg (dichterbij) thuis te laten plaatsvinden is van groot belang, zeker voor die typen zorg die deze expertise vereisen. Tegelijkertijd kunnen we de stroom verwijzingen naar de tweede lijn indammen door inzet van online digitale zorg. Een persoonlijk voorbeeld: vorig jaar had ik een kleine dermatologische klacht die na bezoek aan de huisarts en medicatievoorstel niet verholpen was. Na onderzoek op het internet vond ik een Amerikaanse gevalideerde dermatologie site en app waar ik mijn foto’s en anamnese heen stuurde. Ik had 24 uur later al een diagnose en medicatievoorstel van een gespecialiseerde dermatoloog. Vier dagen later waren mijn klachten opgelost met een crème van € 3,95. Het dermatologische consult kostte mij 30 dollar.