Eind 2019 heeft minister De Jonge aan de Tweede Kamer gemeld dat er een wetsvoorstel Integere bedrijfsvoering zorgaanbieders aankomt. Het doet een beetje denken aan de Wet Bibob, die beoogt misbruik door criminelen van vergunningen of subsidies te voorkomen. Bibob is van toepassing in onder andere de horeca, bouw en transport. Degene die zich tegen het voorstel verzet, loopt het risico weggezet te worden als een tegenstander van integriteit in de zorg. Dat zullen Tweede Kamerleden willen vermijden. De kans dat dit wetsvoorstel het Staatsblad gaat halen, is dan ook groot.

Reeds tal van regels

Het probleem met integriteit is dat het moeilijk uitputtend te operationaliseren is. Het laaghangend fruit is al in wet en regelgeving neergelegd. Het Wetboek van Strafrecht geldt ook in de zorg, en daarnaast gelden tal van sectorspecifieke regels. Indien een zorgaanbieder meer declareert dan op grond van de Wet marktordening gezondheidszorg is toegestaan, is dat een economisch delict. Niet integer dus. Gaat het aangekondigde wetsvoorstel nieuwe normen bevatten?

Dividenduitkering en belangenverstrengeling

In de eerste plaats worden aanvullende voorwaarden gesteld aan dividenduitkering om excessen te voorkomen. Er wordt gestudeerd op de mogelijkheid een maatschappelijk maximaal aanvaardbare dividenduitkering te definiëren. Dat lijkt mij al moeilijk genoeg. Die discussie alleen al vormt een belangrijke bedreiging voor de ambitie om het wetsvoorstel spoedig naar de Tweede Kamer te sturen.
In de tweede plaats wordt een wettelijke verplichting voor zorgaanbieders geïntroduceerd om elke vorm van belangenverstrengeling binnen hun organisatie te voorkomen. Belangenverstrengeling is een hot topic in de zorg, zeker sinds de NZa en IGJ dat als belangrijk thema voor hun toezicht hebben benoemd. Ook hier zal men zich ervoor hoeden een tegengeluid te laten horen. Wie is nu voor belangenverstrengeling? Wie vindt het een goed idee als bestuurders hun persoonlijke belangen laten prevaleren boven het belang van de zorgonderneming? Niemand denk ik. Ik ben er wel op tegen dat de NZa en IGJ zich hiermee gaan bezighouden.

Streng oordeel NZa en IGJ

De NZa en IGJ hebben zich nu een aantal malen uitgelaten over belangenverstrengeling bij zorgaanbieders. Daarbij valt op dat zij nogal snel belangenverstrengeling waarnemen. Veel sneller dan bijvoorbeeld de Hoge Raad, toch niet de minste. De twee toezichthouders lijken hun pijlen te richten op de aandeelhouder die tevens bestuurder is van de zorgorganisatie. Die verhouding is in de rest van de economie gangbaar, niemand definieert het als belangenverstrengeling. Het zou niet goed zijn om voor de zorg strengere normen te hanteren.