Met deze uitspraak stelt Schippers een duidelijk ultimatum. De bal om dit op te pakken ligt bij zowel zorgverzekeraars als bij de partijen die collectieve ziektekostenverzekeringen faciliteren, zoals werkgevers en patiëntenorganisaties.

De minister komt tot haar oproep na onderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) naar collectieve zorgverzekeringen, waarvan zij de resultaten eind september aan de Tweede Kamer presenteerde. Uit het onderzoek blijkt dat collectiviteiten netto nog wel voordelig zijn, maar dat het absolute premievoordeel ten opzichte van individueel verzekerden steeds verder afneemt. De minister concludeert daaruit dat de collectieve zorginkoop niet naar verwachting presteert. Typerend is dat het aandeel collectief verzekerden de laatste jaren daalt.

Weinig zorginhoudelijke afspraken
Uit het onderzoek blijkt eveneens dat contractanten en verzekeraars binnen collectieve verzekeringen maar weinig specifieke, zorginhoudelijke afspraken maken, zoals extra fysiotherapiebehandelingen of psychologische zorg voor bedrijven met fysiek of mentaal zware beroepen. Dat is opvallend. De collectiviteitskorting is immers gebaseerd op het voordeel voor de verzekeraar om voor een grote groep deelnemers specifieke zorg in te kopen. In de praktijk blijkt dit echter maar een kleine rol te spelen. Bij ongeveer een derde van de collectieve pakketten worden wel extra dekkingen afgesproken, maar zorgverzekeraars kopen vrijwel nooit specifieke zorg voor collectief verzekerden in.

Bijdrage leveren aan de zorg
Minister Schippers roept verzekeraars op om na te gaan of het grote aanbod aan collectieve verzekeringen wel een bijdrage levert aan de zorg. Want volgens de minister is dat criterium  tot op heden veel te weinig in de zorgverzekeringsmarkt gebruikt. Met name binnen zogenoemde ‘gelegenheidscollectiviteiten’ – bijvoorbeeld voor klanten van supermarkten en loterijen – worden maar weinig aanvullende zorginhoudelijke afspraken gemaakt. Binnen (grotere) werkgeverscollectiviteiten en collectiviteiten voor gemeenten, patiëntenorganisaties en ouderenbonden zijn dat er beduidend meer.

Wildgroei aan collectiviteiten
Ook de onoverzichtelijkheid van de zorgmarkt als gevolg van een wildgroei aan collectiviteiten baart de minister zorgen. Zorgpolissen die onder de naam van een collectieve verzekering  worden aangeboden, blijken vaak dezelfde als de polis die de zorgverzekeraar rechtstreeks aanbiedt. Daardoor lijkt het aantal verzekeringsopties groter dan in werkelijkheid. Schippers schrijft dat zij verzekeraars en partijen zoals assurantietussenpersonen hierop zal aanspreken. Adfiz, de brancheorganisatie voor tussenpersonen, is dit jaar al op eigen initiatief begonnen een gedragscode te ontwikkelen om de transparantie voor consumenten te vergroten.

Gelegenheidscollectiviteiten
Ik hoop dat de collectieve ziektekostenverzekering, zoals oorspronkelijk bedoeld op aangeven van Schippers, in ere wordt hersteld. Werkgevers, patiëntenverenigingen en andere zorggerelateerde belangenverenigingen moeten zorginhoudelijke afspraken kunnen maken met zorgverzekeraars ten behoeve van hun werknemers en leden. Op die manier dient een collectieve polis het gezondheidsbeleid.

Gelegenheidscollectiviteiten zonder toegevoegde waarde moeten worden afgeschaft. Verzekerden laten zich namelijk vaak door de lage premie van gelegenheidscollectiviteiten verleiden, terwijl de regeling meestal een stuk soberder is dan bijvoorbeeld een werkgeverscollectiviteit. Afspraken over inzet van de zorgverzekering bij re-integratieverplichtingen ontbreken meestal, net als de expliciete, wederzijdse verantwoordelijkheid van werknemer en werkgever voor de inzetbaarheid op lange termijn. Dat is een unfaire situatie: werkgevers betalen ongeveer de helft van de zorgkosten van de Zorgverzekeringswet. Reden te meer om als werkgevers en verzekeraars nog betere afspraken te maken over de zorginhoudelijke invulling van de collectieve ziektekostenverzekering.

Marc van Westerlaak is werkzaam bij Aon als consultant op de afdeling Corporate Wellness met als speciaal aandachtsgebied de zorgverzekeringsmarkt.