Een fopspeen heeft een tweetal kenmerken. Ten eerste is het een speen waar niets uitkomt, terwijl degene die eraan zuigt dat wel verwacht. Ten tweede is het een instrument voor kleine kinderen, want die laten zich nog foppen met een fopspeen. Daarmee zou je het op het eerste gezicht eens kunnen zijn, ware het niet dat het gebruik van een fopspeen veelvuldig voorkomt in de wereld van volwassenen. Dan zou je zeggen, dat kan toch niet, want die volwassen mensen laten zich toch niet bedonderen, maar dan heeft u toch een verkeerd beeld van bijvoorbeeld de bestuurders van ziekenhuizen in Nederland. Die hebben zich onlangs door minister Schippers een grote fopspeen aan laten meten. Dat is gebeurd via de brief over meer marktwerking en prestatiebekostiging in de ziekenhuissector van 14 maart j.l. In het daarbij behorende persbericht staat dat de ziekenhuizen per 2012 veel meer beloond worden naar prestaties. Voor ongeveer 70 procent van de behandelingen gaat de vrije prijsvorming gelden. De huidige grote hoeveelheid van ingewikkelde en ondoorzichtige dbc’s, gaat vervangen worden door een veel eenvoudiger en meer transparant systeem van de zogenaamde DOT’s. De bestaande budgettering van de ziekenhuizen wordt afgeschaft. Tot zover lijkt het een goede aanpak, zij het dat er inmiddels heel veel geld, veel meer dan de 300 miljoen euro van het mislukte EPD, is gestopt in falende systemen als het dbc-systeem en een twijfelachtig DOT-gebeuren. Tot zover de speen. Dan nu het fopgedeelte.

Transitiebedragmodel

Om onverantwoorde risico’s voor de onderscheiden ziekenhuizen te voorkomen wordt in de overgangsfase 2012-2013 gewerkt met een zogenaamd transitiebedragmodel: ziekenhuizen krijgen compensatie wanneer zij door deze overgang van budget naar prestatiebekostiging met al te grote schommelingen in hun omzet worden geconfronteerd. Let op: dus als je teveel omzet maakt dan word je naar beneden gecompenseerd, met andere woorden: geld inleveren; en als je het niet goed doet, dus te weinig omzet genereert, dan word je naar boven gecompenseerd, dan krijg je geld erbij. Kort gezegd: de winnaars gaan verliezen en de verliezers gaan winnen. Tja, als je dat marktwerking noemt, dan heeft deze minister wel gelijk als ze zegt dat ze met het woord marktwerking geen kant uit kan. Daar komt nog bij dat er voor een dergelijk compensatiesysteem wel een soort norm moet zijn om te beoordelen wie er meer of minder krijgt dan de eigen omzet. En ja hoor, die norm kan natuurlijk niets anders zijn dan het oude budget van het voorgaande jaar. De cirkel is weer rond.

macrobeheersingsinstrument

Het wordt echter nog erger als we verder lezen in het persbericht over het nieuwe beleid. Voor het geval er, ondanks deze beleidsafspraken, toch de komende jaren nog sprake zal zijn van overschrijdingen in het macroziekenhuisbudget, wordt er een zogenaamd macrobeheersingsinstrument geïntroduceerd in de Wet Marktordening Gezondheidszorg, de WMG, in de vorm van een omzetheffing achteraf. Deze omzetheffing laat de dynamiek op het niveau van de individuele instelling ongemoeid, zo voegt de minister toe. Ook hier weer even een vertaalslag naar gewoon Nederlands: als alle ziekenhuizen met elkaar meer omzet maken dan vooraf is bedacht door VWS, worden alle ziekenhuizen gekort met een generiek percentage. Welnu, ook hier blijkt er dus niets nieuws onder de zon te zijn. Wat is dit zogenaamde nieuwe instrument anders dan de reeds jaren gehanteerde generieke budgetkorting?

Risicodragendheid verzekeraars

Ten slotte nog een derde fopelement. De minister kondigt ook aan dat de risicodragendheid van de verzekeraars zal worden vergroot. Allerlei vereveningstechnieken en compensatiemechanismen zullen in de periode 2012-2015 geleidelijk worden afgeschaft. Hierdoor zouden de verzekeraars scherper op prijs, kwaliteit en volume gaan letten.

Ook dit verhaal vraagt om een paar kanttekeningen. Ten eerste valt op dat de verzekeraars tot nu toe kennelijk onvoldoende letten op de prijs/kwaliteit, ondanks alle mooie verhalen sinds 2006. Ten tweede blijkt dat de verzekeraars een veel langere overgangstermijn krijgen dan de ziekenhuizen. Ten derde blijft scepsis op dit dossier onvermijdelijk, gezien de wijze waarop de verzekeraars tot nu toe met fluwelen handschoenen zijn aangepakt door VWS als het ging om verhoging van het risicogehalte. Heel merkwaardig, aangezien er nog maar een viertal grote verzekeraars zijn die ieder miljoenen verzekerden hebben en dus voldoende massa hebben om de gespreide risico’s te kunnen lopen zonder allerlei ex-post vereveningen. Er zijn dus op korte termijn geen heldendaden te verwachten van de zijde van de minister richting verzekeraars. De verzekeraars blijven ondermaats presteren op het punt van prijs/kwaliteit. En de rekening van de overschrijdingen van het macrobudget wordt niet bij de verzekeraars gelegd, maar uitsluitend bij de aanbieders, lees de ziekenhuizen.

Slot op omzet

Men zou zeggen: genoeg sloten op de budgetdeur door de overheid. Maar neen , eerder is al een groot slot gemonteerd op de omzet van de specialisten in de ziekenhuizen. Welnu, als de specialisten niet meer kunnen verdienen dan ze nu doen, dan gaan ze zeker ook niet harder werken. Dat heeft het verleden ons geleerd. Behoud van het hoge inkomen in een budgetneutrale setting, dat is mooi voor iedereen, behalve voor een ambitieus ziekenhuis die zijn omzet wil vergroten. Maar welk ziekenhuis zou zo gek zijn om dat te doen als je er direct of indirect een jaar later voor gestraft wordt?

De hele aanpak, hoe dynamisch deze ook klinkt, leidt tot een toestand van de status quo. Er zijn wel een paar nieuwe namen bedacht voor beproefde klassieke ingrepen om het ziekenhuisbudget in te tomen.

Pappen en nat houden tot het volgend kabinet. Daar past een fopspeen eigenlijk wel bij.

Rob Scheerder

Lees meer:

Weblog Rob Scheerder