Een jaar of 12 geleden waren er een aantal medisch specialisten in Nederland die inzagen dat met het steeds verder superspecialiseren de klinische patiënten vaak onoverzichtelijke, versnipperde en niet altijd even adequate zorg ontvingen. Wanneer een oudere patiënt met diabetes en hoge bloeddruk wordt opgenomen met een gebroken heup en dan ook nog in de war raakt, staan er al gauw 3 verschillende specialisten aan bed. Met als gevolg dat de patiënt en familie de regie kwijtraken, mede omdat het in de praktijk vaak veel moeite kost om het beleid van de verschillende disciplines op elkaar af te stemmen.

Totale patiënt

Met deze verdergaande specialisatie van de zorg is er een generalist nodig in de tweedelijnszorg, net zoals er een huisarts is in de 1^e lijn. Een arts die het overzicht over de totale patiënt mee bewaakt, die zorgvragen op elkaar afstemt en de basisgeneralistische zorg van de superspecialisten overneemt zodat zij zich bezig kunnen houden met waarin zij gespecialiseerd zijn.

Aanspreekpunt

Met het idee dat er een generalist nodig is, en wellicht steeds meer nodig zal zijn door de vergrijzing, is in 2012 de opleiding tot ziekenhuisarts opgericht in Nederland. De ziekenhuisarts is een dokter die basisgeneralistische zorg levert, een coördinerende rol pakt en continuïteit en kwaliteit op de afdeling bewaakt. Zij zijn het aanspreekpunt voor de patiënt en familie, het gezicht aan bed. Daarnaast zijn ze opgeleid in het doen van kwaliteitsverbeterprojecten, waardoor ze ook daar hun rol kunnen pakken.

De ziekenhuisarts is vergelijkbaar met ‘the hospitalist’ zoals ze die al sinds de jaren 90 kennen in de Verenigde Staten en aldaar het snelgroeiend specialisme is met al meer dan 60.000 hospitalisten.

Subsidie

Ook het ministerie van Volkgsgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zag een meerwaarde in het concept en steunde de opleiding middels een subsidie die tot juni 2021 heeft gelopen. Momenteel zijn er 65 praktiserende ziekenhuisartsen in Nederland. Door dit nog kleine aantal, dat werkzaam is in 21 verschillende ziekenhuizen en zorginstellingen, kan de meerwaarde nog onvoldoende bewezen worden.

Beschikbaarheidsbijdrage

Dat de ziekenhuizen die dedicated met ziekenhuisartsen werken allemaal enorm enthousiast zijn, dat er medisch specialisten zeggen ‘wij kunnen niet meer zonder onze ziekenhuisartsen’, dat de patiënten zo tevreden zijn over het feit dat ze 1 dokter zien en dat die alles overzichtelijk communiceert, is vooralsnog onvoldoende om in aanmerking te komen voor structurele financiering, zoals dat geldt voor de andere medische vervolgopleidingen. Het verzoek om opgenomen te worden in de beschikbaarheidsbijdrage, wordt door VWS na overleg met de stakeholders afgewezen, ondanks dat deze positief zijn over de ziekenhuisgeneeskunde. Echter opname in het opleidingsfonds betekent ook dat er dan minder specialisten worden opgeleid.

Geen baan

Meerdere specialismen hebben aangegeven minder te willen gaan opleiden gezien het probleem van de jonge klare medisch specialisten die geen baan vinden. Maar tot op heden is er vanuit de stakeholders weinig genegenheid getoond om deze plekken aan de ziekenhuisgeneeskunde toe te kennen. Zo zouden wij tenminste de kans krijgen om te groeien en de mogelijkheid krijgen om onze meerwaarde nog beter aan te tonen.

Volle poli’s

Minister Kuipers suggereert in een debat op 8 juni 2022 dat elke specialist generalistische basiszorg kan leveren in het ziekenhuis. Nou, uit ervaring kunnen wij u vertellen dat er nog weinig neurologen en chirurgen zijn die suikers en bloeddrukken kunnen reguleren, laat staan dat ze aanvullend onderzoek verrichten wanneer een patiënt in de war raakt of stoornissen in de zouthuishouding ontwikkelt. Ook hebben de specialisten daar helemaal geen tijd voor, want zij hebben volle poli’s en operatiekamers die op hen wachten, en vragen daarom snel andere specialisten in consult.

Generalist noodzakelijk

Laten we dit de specialisten vooral niet kwalijk nemen, en laten we blij zijn met de prima specialistische zorg in Nederland. Maar hier hoort wel het inzicht bij dat de generalist in het ziekenhuis noodzakelijk is en daarbij een enorme kwaliteitsverbetering van de zorg kan leveren. We kunnen alleen excellente specialistische zorg blijven leveren in Nederland als ook de generalistische basiszorg geborgd is en dat is waar wij als ziekenhuisartsen voor zijn opgeleid. Ook Judith Thielen van de VVD stelde hierover kritische vragen en diende hierover in de zomer van 2022 een motie in, welke met een ruime meerderheid werd aangenomen. Er zou na die zomer aanvullend onderzoek plaatsvinden met betrekking tot de rol van de generalist in het zorglandschap, maar tot op heden krijgen we hierop nog geen reactie.

De subsidie is gestopt, en dat begrijpen wij. Maar de acceptatie binnen de beschikbaarheidsbijdrage is nog niet bewerkstelligd, wat het einde zal betekenen van deze gewaardeerde zorg. Ernst Kuipers vraagt ons wel onze meerwaarde te bewijzen, maar dat wordt onmogelijk als er geen structurele financiering voor de opleiding geborgd is waardoor de groei en daarmee de kans om de meerwaarde van ons vakgebied te laten zien ons ontnomen wordt.

Was getekend, 2 toegewijde ziekenhuisartsen

Renske Labordus en Whendy Luu