Vorige week reageerde Minister Schippers al schriftelijk op de eerste 20 (!) amendementen op dit voorstel en sindsdien volgden weer vele nieuwe amendementen en moties. Waarom al die aandacht voor de wettelijke verankering van een rondje polderen?

NMa en NZa

Op grond van het wetsvoorstel moeten zorgaanbieders die willen fuseren niet alleen voorafgaande toestemming krijgen van de NMa (per 1 april: ACM), maar ook van de NZa. Dezelfde NZa die de NMa ook nu al advies moet geven over de mogelijke gevolgen van een fusie voor de marktwerking. De voorgestelde extra toets geldt voor alle zorgaanbieders met 50 of meer zorgverleners die met een willekeurige andere onderneming willen fuseren. De NZa gaat dan na of cliënten en personeel op een zorgvuldige wijze betrokken zijn geweest bij de voorbereiding van de fusie en of de continuïteit van de zorg niet in gevaar komt. Daartoe moeten de zorgaanbieders een fusie-effectrapportage aan de NZa overleggen waarbij wordt ingegaan op de redenen, doelstellingen, gevolgen en risico’s van de fusie, de structuur van de beoogde fusieorganisatie en de wijze waarop over deze zaken met cliënten en werknemers overleg is gevoerd en hoe met de inbreng van betrokkenen is omgegaan. De NZa geeft geen inhoudelijk oordeel over de fusie-effectrapportage. Ook als alle werknemers en cliënten faliekant tegen de betrokken plannen zijn, zal de NZa de fusie moeten goedkeuren. Zolang de rapportage op zichzelf maar aan alle eisen voldoet. Kortom, een papieren tijger met vele streepjes die moeten worden afgevinkt.

Stakeholders

Het is goed dat ziekenhuisbestuurders bij al hun stakeholders nagaan wat zij vinden van een voorgenomen fusie. Niet alle fusieplannen zijn immers per definitie rationeel. Cliënten en werknemers hebben vaak waardevolle inzichten, maar het ligt niet voor de hand dat juist zij altijd de meest objectieve opvattingen over fusies hebben. Zij zijn (op de korte termijn) vooral gebaat bij veel zorg dicht bij huis. Hetzelfde geldt voor de lokale politiek. Bovendien moeten de werknemers op grond van de Wet op de ondernemingsraden (WOR) al betrokken worden. En cliëntenraden moeten al door de Mededingingsautoriteit worden geconsulteerd over belangrijke fusies. Dus waarom verlangt het wetsvoorstel juist betrokkenheid van deze twee partijen? In de zorg zal iedere verstandige bestuurder bovendien ook andere stakeholders, zoals dokters, verzekeraars, banken (en eventueel waarborgfonds) en lokale politiek bij een fusieplan betrekken. Zonder die steun kunnen zij een fusie wel vergeten. Te meer aangezien de zorgverzekeraar op grond van de Zorgverzekeringswet een eigen verantwoordelijkheid heeft voor de continuïteit van de zorg.

Regiovisie

Het ligt daarom meer voor de hand dat raden van bestuur van de ziekenhuizen, samen met zorgverzekeraars in staat zijn een rationele regiovisie te ontwikkelen voor een optimale en efficiënte zorg. De voorgestelde wettelijke verplichting om de eerstgenoemde stakeholders, cliënten en werknemers, in het bijzonder te consulteren is onnodig. Het is op zijn best een juridisch placebo, kennelijk bedoeld om vertrouwen te bieden aan een fusiefobe maatschappij.

Weijer VerLoren van Themaat, advocaat/partner, Houthoff Buruma