Boonen en De Rijk werken samen in verschillende projecten om arbeidsgerichte zorg de normaalste zaak van de wereld te maken. De Rijk: ‘Arbeid is voor veel mensen een substantieel deel van hun leven. Het zorgt voor inkomen, sociale verbondenheid, ontwikkelmogelijkheden en zingeving. Het belang voor mensen in de arbeidzame leeftijd om te kúnnen werken, is dus groot. En dat is het voor de maatschappij ook.’ Daar mag in de zorg veel meer aandacht voor komen, zeker bij de behandeling van chronische ziekten, zegt Boonen. ‘Genezing van chronische ziekten als reuma is vaak niet mogelijk, maar je kunt er wel een waardevol leven mee leiden, dankzij nieuwe mogelijkheden voor behandeling en begeleiding. Daar zijn vaak wel medicijnen en andere aanpassingen voor nodig, en over beiden moet je op tijd gaan nadenken. Als zorgverlener moet je daarom ook de mens achter de patiënt zien. Je behandelt de ziekte, natuurlijk, maar óók de hele mens.’

Plek in de spreekkamer

Boonen: ‘In de Nederlandse zorg is arbeid het bijna exclusieve domein geworden van de bedrijfs- en verzekeringsarts. Dat moeten we rechttrekken. Arbeid verdient ook een plaats in de spreekkamer in het ziekenhuis. Dat zeg ik uitdrukkelijk niet omdat bedrijfs- en verzekeringsartsen hun werk niet goed doen. Beslissingen over loondoorbetaling of arbeidsvermogen moeten vooral bij hen blijven liggen. Maar feit is wel, dat bedrijfsartsen pas geraadpleegd worden als iemand al zes weken verzuimt. Er kan al veel eerder iets gedaan worden om langdurig verzuim te voorkomen.’

De Rijk: ‘Bovendien hébben steeds meer mensen helemaal geen bedrijfsarts. Op een beroepsbevolking van 9 miljoen mensen gaat het dan om 4 miljoen ZZP’ers, flexkrachten en mensen die tijdelijk arbeidsongeschikt of werkloos zijn. Die komen nooit bij een bedrijfsarts. Dat hoeft geen probleem te zijn, als andere artsen en zorgverleners dan óók maar oog voor werk hebben. Het is volgens mij ook nooit de bedoeling geweest dat we dat niet zouden doen. Ik zie dit dan ook meer als een noodzakelijke reparatieslag, dan als iets nieuws. En er zit ook wel beweging in. Zo ligt er al jaren een advies van de KNMG voor een arbeidsarts in de tweede lijn.’

Lessen verzamelen

Boonen: ‘We zien ook dat er op veel plekken in het land al hard aan arbeidsgerichte zorg gewerkt wordt. Bij steeds meer ziekenhuizen bundelen specialisten, verpleegkundigen, fysiotherapeuten en anderen uit de cirkel rond de patiënt hun krachten. En de lessen die zij leren, verzamelen wij.’ De Rijk: ‘Tegelijkertijd horen we van steeds meer specialisten en verpleegkundigen dat ze wel wíllen, maar dat ze de tools missen. Dus ontwikkelen we die. Dat varieert van e-learnings en trainingen tot heel praktische zaken als gesprekskaarten en een waaier met voor iedereen toegankelijke middelen. We zijn ambitieus en optimistisch. Maar voordat de hele zorg positief en in dezelfde taal over arbeid spreekt, moet er nog heel wat gebeuren.’

Boonen: ‘Veel zorgverleners vinden arbeid een belangrijk behandeldoel, maar vinden het lastig om patiënten over werk te bevragen. Omdat ze onvoldoende ervaring en kennis hebben om het probleem goed te analyseren en effectieve oplossingen aan te bieden. Maar door er alleen al positieve aandacht aan te geven, draag je vaak al bij aan een oplossing. Daarom zeggen we tegen iedere individuele zorgverlener: neem je verantwoordelijkheid, en vráág ernaar.’ De Rijk: ‘Bovendien blijkt uit onderzoek dat patiënten zelf ook steeds vaker vragen wat er mogelijk is. En dat ze het heel fijn vinden als een specialist er iets over zegt. Dat maakt dat het onderwerp bij hen ook een stempel van goedkeuring krijgt, zo van: dit is dus écht de moeite waard om over na te denken.’